متن اینجا قرار گیرد

«گردن دلخواه» نام داستان بلندی که ابتدا به صورت پاورقی در نشریۀ ولایت قزوین استارت خورد. به صورت فاکس از قم برایشان می‌فرستادم و اولین قسمتش در 15 اسفند 79 در ولایت چاپ شد با مطلع: «دیدمت! و قفل کردم! و توقف گردشگری چشمانم بر سیاهی چشمانت!»
بعد از آن بارها دنبالش بودم که جمع‌آوری و چاپ کنم؛ خیلی دوست داشتم رمان باشد؛ ولی اعتماد به نفس لازم را نداشتم که اسمش را بگذارم رمان. امثال کاظم عابدینی مطلق که میخواندندش میگفتند تو اگر قرار باشد هر پُخی بشوی باید در همین قالب باشد.
در زمان فعالیت در اینترانت در شبکۀ شارح یا نور به اسم «چشمک» منتشرش کردم و تقی ربّانی مخالف و منتقدش بود. من هم بر درستیش پای می‌فشردم. در عین حال برای اینکه دیگران را شوکه کنم، یک روز از کتابخانۀ دیجیتالی حذفش کردم. بعدا ربانی گفت: خیلی لذت بردم و خود را به هدف رسیده انگاشتم در وقتی که این پیام آمد که فایل چشمک از شبکه حذف شد!
یک بار دادم محمد محمودی (منا) ویرایشش کرد. یک بار در دی 80 کلش را در 87 صفحه آ.چار دادم مؤسسۀ انتشاراتی فراگفت کاظم عابدینی و پیرینت گرفت و اسم فایلش در سیستم آنها gardan بود. در 81/4 هم برگرداند بی‌انجام کاری. این پیرینتها اینجوری می‌شد:
«سوار پراید بودند دونفریشان و ما هم در عقبشان بودیم در جادۀ شمال. فرمان دست متین بوده و کلاج و ترمز با رضایَک؛ جناب سروان! ما با رنو می‌آمدیم. من رانندگی می‌کردم. آرزو بغل دستم بود و حمیرا عقب. یهو حمیرا داد کشید:
- ببین مامان! چرا پراید آقا رضا اینا داره اینجوری میشه؟
جاده رو مه گرفته بود. چراغ خطرای پراید توی مه زیگزاگی حرکت می‌کرد. توی ماشین این نوار را گذاشته بودیم: دندون دندونم کن؛ زیر درخت سنجد»
یکهو دیگر چیزی ندیدیم. مه که خوابید، اثری از پراید نبود. بعداً گزارش دادند که ماشین مچاله شده. قابل تشخیص نبوند از هم انگار. تن‌های لهیده‌شان آمیخته به هم؛ تَهِ درّه!»
بیراه نیست تمام نسخه‌های این داستان به طور کامل در این پست برای ثبت و قضاوت منتشر شود. ر.ک پوشۀ «گردن دلخواه» در فایل چهارطبقۀ فلزّیت.

در دوره‏‌يى از ادوار، يلى توانمند در ديار خود مى‏‌زيست؛ «حسن‏ پِلْكى» نام! مردى مسلَّط به حركات ژيمناستيك و از نوع پيچيده و ظريفش. و چون شگردهاى مختلفى در پيچ و تاب‏‌دادن به اعضا و آلات خويش در خاطر داشت، هر بار ميدانى وسيع را براى اجراى‏ نمايش‏هاى او در نظر مى‏گرفتند.
خلق‏ا& مشتاق، از هر سو گرد مى‏‌آمدند و دور ميدان حلقه مى‏زدند و با شوق و ذوق تمام، به بازى‏هاى او خيره مى‏شدند:
در يك مرحله او روى دو دست مى‏‌ايستاد و پاهايش به جاى سر قرار مى‏گرفت. روى پاهايش نقش دو چشم ترسيم كرده بود و چشم‏‌هاى‏ اصلى‏‌اش را مى‏بست. وقتى چشم مى‏گشود، احساس مى‏كرد: دستش‏ به سقف آسمان چسبيده و گرد او مردم بى‏‌شمارى را از زن و مرد، از پا به سقف دوخته‏‌اند!
بعد پاهايش را باز مى‏‌كرد و عمود بر دست‏‌ها به حالت تعادل نگاه‏ مى‏‌داشت. هر كسى از دور نگاه مى‏كرد، گمان مى‏‌برد كه مردم بر گردِ يك صليب، يا علامتِ به اضافه (+) جمع شده‏‌اند.
بعد «حسن پلْكى» كه در آن موقع به او «حسن ژيمناست» مى‌‏گفتند، حركات پيچيدۀ ديگرى را شروع مى‏‌كرد و در طول و عرض ميدان، جولان مى‏‌داد؛ هيچ نقطه‏‌يى از زمين نبود كه او از آن استفاده نكند. تماشاى برنامه‏‌هاى او، ساعت‏ها وقت مى‏‌برد و مردم، آنقدر از او حركات متنوِّع مى‏‌ديدند كه هيچكدام بعداً با آنكه به ذهنشان فشار مى‏‌آوردند، نمى‏‌توانستند همۀ آن حركت‏ها را به ياد آورند و براى‏ ديگران توضيح دهند.
تا اينكه ورق برگشت و اوضاع به هم خورد و رفته‏‌رفته براى «حسن‏ ژيمناست» ايجاد محدوديَّت كردند. اوّلش گفتند:
«اينهمه ميدان براى يك نفر؟» گفت:
«مگر من چقدر وقت ميدان‏‌هاى بزرگ شهر را مى‏‌گيرم؟ در ثانى مگر مردم لذَّت نمى‏‌برند؟ و در ثالث مگر من پولى به جيب مى‏‌زنم؟» گفتند:
«ما اين حرف‏ها سرِمان نمى‏‌شود. ما فقط مى‏‌گوييم: اينهمه ميدان براى‏ يك نفر؟» گفت:
«تصميم با شما؟ فكر مى‏كنيد چقدر ميدان براى من كافى باشد؟» گفتند:
«ميدانى به شكلِ دى‏ D؛ نيمى از يك دايره.» گفت:
«مى‏‌ترسم به همۀ كارهايم نرسم و مردم لذّت كامل نبرند.» گفتند:
«خود دانى.»
«حسن ژيمناست» به منزل آمد و كلّه‏‌اش را به كار انداخت تا فكرى‏ براى بازى‏‌هايى كه او در نيمۀ ديگر زمين اجرا مى‏كرد و اكنون از انجام آن ناتوان است، بنمايد.
پس از ساعت‏‌ها كلنجاررفتن با خود، سرانجام به اين نتيجه رسيد كه او بايد در همان محدودۀ دى‏‌شكل، در لابلاى ارائۀ بازى‏‌هاى مربوط به آن قطعه از زمين، بازى‏‌هاى مربوط به قطعۀ ممنوعه را هم اجرا كند؛ منتها آنقدر هنر به خرج دهد و با برنامه كار كند كه نه او و نه‏ تماشاگر دچار سردرگمى نشود.
موعد اجراى برنامه فرا رسيد و «حسن ژيمناست» در همان محوّطۀ دى شكل، چنان هنرنمايى كرد كه تو گويى كلّ زمين در اختيار اوست.
مدّتى بعد باز هم محدودكنندگان از گرد راه رسيدند و هوس كردند كه‏ بيشتر دست و بال «حسن ژيمناسْت» را ببندند. بنابر اين باز هم زمين‏ بازى و جولانگاه او را نصف كردند و باز او در قطعه‏‌يى كه در اختيار داشت، همان ظرافت‏ها و زيبايى‏هاى روز اوّل - بلكه افزونتر را - به‏ طور فشرده و كنسروشده به نمايش گذاشت.
به تدريج جولانگاه او را آنقدر كوچك كردند كه تبديل به جايى شد كه‏ او هيچ نمى‏توانست حركت كند!
در محفظه‏يى شيشه‏يى كه تنها مى‏توانست بايستد يا بنشيند، زندانى‏اش‏ كردند و او طىّ اقدامى كه به معجزه شبيه‏تر بود، حركات جالب و ديدنى‏يى طرّاحى كرد و براى اجراى آن، تنها از دست و پا و احياناً كمر و گردن، تا آنجا كه برايش مقدور بود، كمك گرفت. نتيجه براى او و تماشاگرانش بسيار رضايت‏بخش بود.
سرانجام دست و پا و گردن «حسن ژيمناست» را هم با وسايلى‏ مخصوص بستند. امكان حركت به طور كلّى از او سلب شده بود. امّا ذهن خلاّض‏ق و سمج او باز هم از تكاپو و انديشه براى كشف راه‏هاى‏
جديد براى ارائه‏ى كار هنرى، باز نايستاد.
به عنوانِ آخرين تير مانده در تركش، حركاتى موزون و دلپذير را با پلك‏هايش انجام داد.
همه‏ى آنانى كه به او مى‏نگريستند، و از آن پس او را به‏عنوان «حسن‏ پلكى» مى‏شناختند، هرگز گمان نمى‏بردند: بتوان اينهمه كار با پلك‏ انجام داد.
وقتى او پلك‏هايش را به بالا و پايين و چپ و راست حركت مى‏داد، تو گويى يك ژيمناست يا يك بالِريَن ماهر، در محوَّطه‏ى وسيعى كه در اختيار اوست، در كمال آزادى و فراغت بال، در حال اجراى حركاتى‏
نرم و زيباست.
«حسن پلكى» تا لحظه‏ى مرگ، يك ژيمناسْت باقى ماند و كمبود فضا و امكانات براى او امرى بى‏معنا بود. او را هرگز در حال شكايت از اوضاع نامساعد و اختناق نديدند. مى‏گفت:
«ترجيح مى‏دهم به جاى اينكه لب‏هايم را براى اعتراض به حاكمان‏ حركت دهم، با پلك‏هايم ژيمناستيك بازى كنم!»

«حسن پِلكى» شخصيّت خيالى ذهن من است كه در مرداد 76 گفتگو و بحث با دوست تئاتریم وحيد مبشِّرى‏، جرقۀ نوشتن آن را در ذهنم ایجاد کرد. وحید معتقد بود که برای هنرمند نباید محدودیت قائل شوند. من معتقد بودم که هنرمند نباید به محدویت‌ها اعتراض آشکار کند. او باید اعتراضش را در قالب یافتن قالبهای جدید برای بیان هنری ابراز کند. یک جورهایی شبیه توسل‌جستن شعرایی که از ترس حکام ظالم به استعاره و کنایه پناه می‌جستند.
در همان مقطع در هفته‏‌نامۀ مينودر قزوين داستان «حسن پلکی» به چاپ‏ رسيد و بعد در كتاب داستان‏هاى روح‏فزا جلد؟؟ ص؟؟ هم به‏ زيور طبع آراسته شد. در کتاب عسل و مثل هم ذیل بحث «تبدیل تهدید به فرصت» آوردم.
دوستم ابن‌السلام بعد از چاپ مطلب در دیداری که با علی لشگری دوست مشترک داشتیم فقط به آن تکۀ پورنویش که «شگردهاى مختلف در پيچ و تاب‏‌دادن به اعضا و آلات خويش» که در ابتدای داستان آمده اشاره کرد و آن را شیطنت‌آمیز خواند.

أعوذُ بالله من الشّيطان الرّجيم، بسم الله الرّحمن الرّحيم‏. اِنَّ الْأبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوراً. عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ الله يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيراً. يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخَافُونَ يَوْماً كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً. وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً. انَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ الله...
حالا قبل از اينكه آيهٔ دهم از سورهٔ مباركهٔ انسان را تكميل كنم، اينجا یک مکث مى‌‏كنيم. آيه تصویر یک ایثارگری است ؛ صورت‌گرفته از سوی اهلبيت عليهم السلام. نمایش كارى است كه آنان در رابطه با محتاجان انجام دادند: افطاري خودشان را در عین احتیاج شخصی مُبرم به آن به مسکین و یتیم و اسیر بخشيدند؛ و البته با نيّت خدايى: نُطعِمُكُم لِوجهِ الله.
چه خوب است اگر اعمال انسان طعم و بوى خدايى پيدا كند؛ با صبغةالله رنگ‏‌آميزى‏ شود. بی‌شک از اين رو به آن رو خواهد شد؛ خصوصاً برخی اعمال. مثلاً تبليغات دينی از مشاغلى است كه شایسته است خالصاً لِوجهِه الكريم‏ انجام شود. مروّج دين، روحانى و شاغل در امور فرهنگی و تربیتی جامعه، خیلی زیباست اگر در ازاى كارش چشمداشتِ پاداش مادّى نداشته باشد. در واقع به‏ سنّت انبياء الهى تأسّى كند كه كار رسالتى‌شان را به نحو احسن انجام مى‌‏دادند؛ ولى از کسی حقّ‏‌العمل نمى‏‌خواستند. مى‌‏گفتند: مَا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ. آيۀ ۷۲ سورهٔ يونس. حتى متوقّع تشكّر هم نیستیم: لاَ نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَ لاَ شُكُوراً. سورهٔ دهر، آيهٔ ۹.
حالا اينجا يك سؤال پيش مياد. آيا منظور از عدم مطالبۀ اجر، همان رايگان‏ و مفتکی‌کارکردن است و بى‌‏مزد و مواجب؟ يعنى انگيزۀ دينى كه باشد، محاسبات مالی بايد بالکل رخت بربندد؟
عين همين سؤال در بحث توكّل پيش مياد. آيا معناى واگذاری كار به خدا اين است كه ديگر نياز نيست فكرمان معطوف به فرمول‌های مادی باشد؟ اون دیگه تضمین‌شده است؟ بی‌خدایانند که باید برای مغازه‏‌هاشان دزدگير نصب ‏كنند. ما كارمون را سپردیم به همواره‏‌زندۀ هميشه‌‏بيدار چُرت‌نزنِ. تَوكَّلْ علَى الحىِّ الّذى لايَموت (فرقان: 58) که: لاتأخُذُهُ سِنةٌ و لا نوم (بقره: 255). او بيداره تا من‏ بخوابم. در واقع من جواهراتم را ‌سپردم به صندوق امانات بانک. چه معنا داره هم بسپرم، هم برم خودم پاسبانی بدم جلوی بانک که دزد نزنه؟ اگر بنا بود احتیاط کنم که توكّل نمی‌کردم. به ودیعت نهادم تا خودم دیگه زحمتِ مواظبت نکشم.
حالا توی بحث خودمان هم اين قصه هست. منِ حزب‌اللّهی دارم كار خدايى‏ مى‌‏كنم. پس او باید جبران كند. خودشم وعده داده: حَسبُنا اللهُ و نِعْم الوكيل. اتفاقاً از آنجا که من آخوند پشتگرمى دارم به خدا، از خلق اجر نمى‌‏خوام؛ لذا در همون آیات داره: اِن أجرِی الا علی الله. لذا ضرری نداره اگر اجازه بدم یک سری افراد که دنبال چلوندن و تخفیف‌گرفتن و بُزخری هستند، بيان سرم سوار شوند. «نعم الوكيل» جبران مى‌‏كنه. آیا اینجوریه ماجرا؟
خب پاسخ اينه كه این خبرها نیست. در عین توکّل باید زانوی شتر را طناب‌پیچ کنی؛ نکنی می‌برنش. حتى اگر موحّد هستى، درِ خانه‌‏ات را باید ببندی و همسايه‏‌ات را دزد نكنی. و این برمیگرده به کیاست و حواس‌جمعیِ مؤمن؛ اجازه نمیده ازش سوءاستفاده کنند و به رایگان ازش سوارى بگیرن و به ریشش بخندند. آخه توی بعضی هَيئات هستند کسانی كه هر ساله وقتى مداخل و مخارجشان را تراز مى‌‏كنند؛ صورت برمی‌دارند که ما برای برگزاری مراسم محرّم چه نیازمندی‌هایی داریم؛ چقدر هزینه برمی‌داره؛ وقتى نوبت به مبلّغين بسيجىِ خاکی‏ ميرسه، احساس راحتى مى‌‏كنند؛ چون میگن اينارو ميشه باهاشون كنار اومد. نه كه سهمى براشون درنظر نگيرند، مي‌گيرند؛ ولى توی خودشون ميگن اين حاجاقا سختگير نيست. برو اون بازاری برنج‌فروش رو درياب كه‏ از نرخش پایین نمیاد. بله!‏ آخوند نباید پولكى باشه؛ ولى هيئتى وظيفه‌‏اش چيز ديگرى است.
لذا توی عمامه‌به‌سر، ارزشمدار باش؛ اما نذار سرت کلاه بره.
چکار کنم؟ معضلی است. شاید بعضی روش‌ها بد نباشه آزمایشش. دوست اهل ذوقی داشتم. شگرد خوبى داشت اینجور وقت‌ها. من پسنديدم. توى عرصهٔ هنر كار مى‌‏كرد؛ زمینهٔ موسيقى. بی‌شیله‌پیله‌ بود نه پول‌دوست. اما وقتی مى‏‌ديد داره ازش‏ سوءاستفاده ميشه و انتظار دارند مفتكى بياد نوازندگى كنه، مى‏‌گفت:
«من خودم پول نمى‌‏خوام. ولی ۵۰ هزار تومان (اون موقع خیلی بود) به حساب‏ يكى از آسايشگاه‌‏هاى معلولين واريز كنيد، فيششو برام بياوريد؛ من در خدمت شما هستم.»
داستان «آلُّق چالُّق» را لابد خیلی شنیدید از پدرم آقاى تاكندى. اوّل می‌گیریم بعد می‌زنیم. حالا اين دوست ما مى‌‏گفت: «فيش خيريّه آلُّق، چالُّق!» یعنی هم: لا أسئَلُکم علیه مالاً (هود: 29)؛ هم جلوی سوءاستفادۀ شما را گرفتم.

ببينيد دو روى سكّه بايد لحاظ بشه. داشتنِ كار با رنگ خدايى معناش‏ بيخيالى نسبت به دخل و خرج در امور معیشتی نيست. ديگه ما از پيامبر صلوات‏ الله عليه كه متوكّل‏تر نيستيم كه كارمون به خدا گره خورده باشه. خدا به ایشان چی ميگه؟ میگه: تو هم بايد ترازِ مالى داشته باشى! بله؛ دست و باز باش و در راه خدا انفاق كن؛ جبران می‌کنم؛ شكى نيست! اما حواست بايد به محاسبات‏ بازارى باشد. بازاریا بى‌‏گدار به آب نمى‌‏زنند. تا حالا ديدى يك‏ مغازه‌‏دار حسابشو كلاً صفر كنه؟ حتى براى سیل پاکستان هم چک بکشه، حواسش هست يه چيزكى بمونه براى روز مبادا. خدا به پیامبر میگه بازاری باش! فكر نكن اگه ۱۰۰۰ دینار توی حسابته، عيبى نداره همه‏‌شو ببخشى به فقرا و نعم الوکیل جبران مى‏‌كنه. نه؛ انفاق هم نباید مسرفانه انجام بشه؛ نبايد «تَبسُطُها كُلَّ البَسط» باشى. حسابت نبايد صفر بشه. خب‏ خدایا تو كه هستى؛ پر مى‏‌كنى. ميگه نه! روی من حساب نکن! «فتَقعُدَ مَلوماً مَحسوراً» (اسری: 29) . به خاک سیاه می‌شینی. می‌خواستی حواستو جمع کنی.

آخوند و مبلّغ هم همينطور! اجر نمى‌‏خوام؛ ما سَألتُکُم مِن أجرٍ؛ اما رايگان هم كار نمى‏‌كنم. حواسم به اداى تكليف هست و اینکه سرباز امام زمان هستم. دنبال به‏به و چهچهِ و سوت و کف مردم نیستم. شُكوُر نمى‌‏خوام؛ اما مواظبِ تعداد پامنبرى‏‌هام هستم که کم نشن. چرا پارسال بیشتر میومدن تکیه؟... ول كن آقا! ميان بيان، نميان نيان. تو شرط بلاغ را بجا بيار. كسى‏ كه براى خدا كار مى‌‏كند، با آمار مستمعانش چه كار؟ نه اينطور نيست. بايد مراقب باشه در مسجد و حسینیه نطقش هدر نشه. روى نوار كاست ضبط ميشه يا نه؟... شيخ! ولمون كن‏ به كارت برس! اونى كه بايد بنويسد، مى‌‏نويسد. نه! بايد كار داشته باشیم.
عجيبه يك بار كسى مياد خدمت على(ع). سؤال‏ شرعى دارم آقا. خودتون گفتيد: سَلونى قبل أن تَفقَدونى. حضرت‏ ‏فرمود: برو فردا بيا! اِذا كانَ الْغَدُ فَأْتِنِى. حكمت ۲۶۶ نهج‌‏البلاغه. چرا؟ ببخشيد! چون امروز شما تنها هستى. فردا چند مهمون ديگه‌‏ هم دارم. اونجا من مورد سؤال تو را پيش مى‌‏كشم؛ همه استفاده كنن؛ شمام‏ استفاده کن! آقا شمام بله؟ بله منم بله! آخه اين كلاس‏‌گذاشتنا چيه؟ آخوند كه نبايد دغدغهٔ مخاطب داشته باشه. من امروز اومدم «ايمان» را برام توضيح بدید. آخه سؤالش راجع به ايمان بود: اونجا داره:
سَأَلَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ رَجُلٌ أَن يُعَرِّفَهُ الايمانُ. خب مشكلى نداره‏ كه قربونت بریم. امروز براى منِ تنها بگو! فردا هم براى آن جمع بگو! من زحمت كشيدم تا اينجا اومدم. روضه‌خوان هم كه قصدش اداى وظيفه است؛ براى يك نفر هم روضه مى‌‏خوند؛ براى‏ ده‌هزار نفرم مى‏‌خوند. غُلغلۀ افراد که نباید قلقلكش بده. پاکت هم كه‏ نمى‌‏خواهد. ببينيد! داره بوى سوءاستفاده مياد. و حضرت زرنگتر و کیّس‌تر از این حرفاست. بله منِ مخلص نبايد نگاهم به دست بندۀ خدا باشه. ولى توی میزبان نبايد به رخ من بكشى هى! تو وظيفه‌‏ت اينه كه پاكت منو چرب‏ كنى. وقتی منِ علی حرفى رو دارم ميزنم؛ اونم تعريف ايمان، با همۀ کلّیتش؛ دو ساعت هم بايد توضيح بدم؛ دلم مى‌‏خواد نفرات بيشترى‏ مستفیض شنوند. ضمن اينكه من يك مطلب را دو بار تكرار نكنم. کمی به خودت زحمت بده، صبح اینجا باش: حَتّى أُخْبِرَكَ عَلى أَسْماعِ النّاسِ. فردا در خدمتت هستم؛ روزى كه چند جفت گوشِ‏ بيشتر در اختیارم است؛‏ «مجمع گوش‏ها»؛ رسانه‌‏هاى شنيدارى؛ جلوى دوربين تلويزيون؛ وقتى رکوردرها روشن‏ باشه! لبتاب‌ها حاضر باشه. اونوقت فايده‌‏ش چیه؟: فَاِنْ نَسِيتَ مَقالَتِى حَفِظَها عَلَيْكَ غَيْرُكَ. اگر تو احیاناً فراموش كردی، باطرى ضبط صوتت تمام شد، كاغذ و قلم يادت رفته بود بياری، جوهر خودنویست وسط کار ته کشید، ديگرى حرف منو به خاطر بسپرد. بابا برام اهميّت داره حرفم شهيد نشه. من دلم میخواد ضمانتِ ماندگاری اثرم بيشتر باشد؛ نه اينكه بگويم و بروم و فقط عمل به وظيفه برايم كافى باشد.
مؤمن‏ حواسش به دو جبهه است: هم میگه توکّلت علی الله! هم زانوى شترشو می‌بنده. هم اجر نمى‌‏خواد، هم فيش واريزى به كميتهٔ امدادو مى‌‏خواد. هم مَفتونِ کف و سوت هوادارها نیست؛ هم براش مهمّه که در گسترده‌ترین سطح صداشو بشنوند. اینه داستان!
ظاهراً فرد سؤال‌کننده میره و روز بعد میاد، مى‌‏بينه به‌‏به! على نشسته و گوش تا گوش مخاطبان و كاتبان و خبرنگاران حلقه زده‌اند. يكى اسباب کتابتشو آماده میکنه؛ اون يكى موبايلشو مهیّا میکنه فيلم بگيره. همه چیز که اوکی شد، حضرت می‌فرماید:
بسم الله الرحمن الرحیم. الاًّيمانُ عَلى أَرْبَعِ دَعائِمَ: ايمان، چهار ستون داره. که اگر خراب شه، سقف ایمان میاد پایین... اینو توی حكمت ۳۱ دنبالش بگردید. در ادامهٔ ۲۶۶ نیومده... چیه اون چهار قائمه؟:

ألصَّبْرِ وَ الْيَقِينِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهادِ. چه عالی!... تموم شده آقا؟ می‌فرماید: نه عجله نکنید: «وَ الصّبرُ منها علی أربعِ شُعَب... و الیقینُ منها علی أربعِ شُعَب... و العدلُ منها علی أربعِ شُعَب... و الجهادُ منها علی أربعِ شعب.»

دیدی پیمانکارانی که ستون‌های ساختمان را علم می‌کنند، هر ستون فلزی رو روی یک ورق آهنی مربّع شکل قرار می‌دهند؛ که اون ورق خودش روی چهار تا میلگرد قطور استواره و در فضای خالیش بتون پر می‌کنند؟... هر کدام از ستون‌های ايمان چهار شعبه داره. صبر چهار تا، يقين چهار تا، عدل چهار تا، جهاد چهار تا. جمعش ميشه ۱۶ تا. میلگردهای چهارگانۀ صبر کدومه؟: الشّوق، و الشّفق و الزّهد و الترقّب.
همینجور دونه‌دونه میگه تا 16 تا. عجب پس قصّه طولانی بوده. اینکه گفتی برو فردا بیا الان فهمیدیم چرا. خیلی بهره‌مند شدیم. اجازۀ مرخصی!... آقا بریم؟... یک لحظه تأمّل کن. ايمان عکسش چیه؟... کفر... حضرت ميره سراغ كفر:
ألْكُفْرُ عَلى أَرْبَعِ دَعائِمَ‏. سقف کفر هم روی چهار ستون استواره. علی التعمّق و التّنازع و الزّیغ و الشّقاق. اونارم توضیح میده. چه نیکو! انبان ما را پر کردی مولا. ما از ایمان پرسیدیم؛ شما کفر را هم توضیح دادی. روز خوبی بود. خداحافظ شما!... علی گفت: کمی صبر کن! حالت بينابين ايمان و كفر چیه؟ چون گاهی طرف نه کافره نه مومن. میانه‌سرگردانه. شاکّه. حضرت فرمود: «ألشّکُ علی أربعِ شُعَب». شك هم بر چهار تیرک و ستون قائم است: «علی التّماری و الهَول و التردّد و الاِستسلام.»
حيف نبود اينهمه معارف را فقط يك نفر بشنود؟ اونم احياناً يادش بره تمام! چه میدونی؟ شاید اگر اين تقسيم‌‏بندى پيچيدۀ 28 گانه و اساساً هر آنچه از علی به دست من و تو رسیده، به خاطر همون دغدغۀ حفظ آثار بوده که علی داشته! الان ديديد ميگن: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام! خود آخوند اولين كسيه كه بايد حافظ و نگران آثارش باشه. جايى انرژى بذاره كه‏ شنوندگانِ خوش‌‏حافظه، تندنويس و اهل به خاطر سپردن و بايگانى حضور داشته باشند.
منافاتى ندارد كه من با يك عينك و در یک جبهه خدا را درنظر داشته باشم؛ با يك عينك‏ حواسم به تاريخ باشه. نگران مخدوش‌شدنِ قصد قربت نباش. چون بسیار فرق است بين دنياطلبى كه براى‏ خودنمايى میره جلوى دوربين؛ بله اون نَشُسته پاكه. نه! من يك مبلّغ‏ِ خدامحورم؛ در عين حال مى‏‌خوام حرفم در بيشترين تيراژ هدايتگری باشه. چه اشکال داره؟
اگر هنرمندی فقط براى پول كار مى‏‌كنه، بله‏ اون بهش انتقاد وارده؛ نه كسى كه مشخّصه توی پول گیر نکرده؛ در عين‏ حال اهل حساب و كتابه. اون حکمش جداست. تفاوت آشکاری است بين كافرى كه چهارقفله‏‌كردن‏ گاوصندوقش را مُسبّبِ اصلی حفظ مالش مى‏‌داند؛ با كسى كه متوكّل به خداست؛ در عين حال پاى‏ شترش را هم مى‏‌بندد. خيلى فرق است بين كسى كه دودستى به مال چسبيده، با كسى كه‏ مُنفق براى خداست؛ اما مراقب ورشكستگى هم هست كه نکند «تَقعُدَ ملوماً محسوراً» شوم.
بی‌شک «مبلّغ مراقب در آمار مستمعان»، «هنرمندِ متشرّع و اهل حساب و كتاب» و «متوكّلِ مواظب» اسمشان قابل درج در ليست‏ كسانى كه براى خدا كار مى‏كنند، هست.
خوشا به حال نيكانى كه اعمالشان به رنگ خداست. چه خوش‌اقبالند آنان که لِوجه‏‌الله قدم برمى‏‌دارند. قرآن کریم تحسین می‌کند و با تجلیل یاد می‌کند از ابراری که با ايثارگرىِ تمام غذايشان را خالصاً لوجهِه الكريم به محتاجان بخشيدند. وصف‌الحالشان در آيۀ دهم از سورۀ مباركۀ‏ انسان كه صدر بحثم را با آن آراستم، آمده است. آيه را با حالت رسمی تلاوت خواندم و اینک تكميلش مى‏كنم و التماس‏ دعا:
اِنَّ الْأبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُوراً. عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ الله يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيراً. يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخَافُونَ يَوْماً كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً. وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً. انَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ الله لاَنُرِيدُ مِنْكُمْ‏ جَزَاءاً وَ لاَ شُكُوراً. اِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً. صدق الله العلى‏ العظيم.
نظر دهید 👈 t.me/qom44

انتشار تلگرامی: t.me/rSheikh/1832

آقا همه چیز تو اداس! البته آخوندی از همون زمان پیدایش ادا و اطواری بیشتر نبوده.
میتونم بگم همه چیز تو سطحیه. عمیق نیس . هیچوقت نمیشه تورو جدی گرفت معرکه گیر خوبی هستی .
اما این به سخره گرفتن مفاهیم بشری تورو می پسندم هرچند این هم انقدر عمیق نیس تا سروانتسی از آب دربیایی. تو همون ملایی و معرکه گیری گیر کردی .. دن کیشوت رو حتما بخون میتونه نجات دهنده باشه هرچند بعید میدونم. هیچکس به اندازه سروانتس به ریش بشر نخندیده
ادامه شیخ شناسی
هیچ چیز عمیقی در تو وجود نداره با این خاطر که هیچ احساس بشری رو عمیقا دریافت یا حس نکردی این باید مشکلی بازمانده از دوران کودکیه محبت مادر شاید شاملت نشده . به نظرم برای اینکه بفهمی "انسان "چه کیفی داره خودت رو در شرایط خاص قرار بدی مثلا یه هفته شکنجه گر اوین بشی که هم ثواب داره هم حقوق! یا یه هفته بری اونور آب جایی که خدا نبیندت و آزادانه هر لذتی که خواستی ببر البته اگه جای بی خدا پیدا کنی مطمئنا جای بی پلیس پیدا نمی کنی
تو باید عمیقا نفرت بورزی چون حتا جرات نکردی پشت کثیف ترین آدم غیبت کنی یه سکس عمیق رو تجربه کن .. همه چیز برای تو مثل حبابه به همین خاطر همه راحت از روت رد میشن راحت میشه ترکوندت
تو قبل از اینکه امعاء و احشات کامل بشن به دنیا اومدی هنوز هم ناقص الخلقه ای!
تو با حرف زدن و به به و چه چه کردن از هرچیز اونو به گند می کشی اگه دو دقیقه کفش ملی رو تبلیغ کنی دیگه هیچکس کفش نمی پوشه .. عکس العمل استاد علیخانی موقع سخنرانیت جالب بود دو تا دستشو محکم رو لباش فشار می داد میخاس فریاد بزنه خفه شو لعنتی!!
چون خیلی ریلکس به جماعت میرینی خیلی عمیق میشه بهت رید .
در وجود تو جز نفرت از جهان هیچ چیز دیگه نیس لطفا عمیقا نفرت بورز به جای لاس زدن با دشمنات دهنشونو بگا
بده بکن ببوس خشمگین شو برقص آدم شو
محمد پسر غلامحسن ۸ و ۹ آبان ۹۸
اکانت تلگرامی نویسنده @mahan13529

t.me/shkhs/1816

اینهمه "من فضل ربی" دان و بس

طرح #تلاوت_نطق‏‌اندرون
«تلافی؛ آری یا نه؟»
#نوشته_رضاشیخ'محمدی
۱. شروع با تلاوت آيهٔ یا أیّها الّذین آمنوا کُتبَ علیکُم القصاص فی القتلیٰ ألحرُّ بالحرّ و العبدُ بالعبدِ و الأنثیٰ بِالأنثی.
قبل از تکمیل آیۀ ۱۷۷ سورۀ بقره اینجا درنگی می‌کنیم. آیه به حکم شرعی قصاص پرداخته است. قتلی در قبیله‌ای رخ داده. بعد از وقوع بزِه اسلام می‌گوید به جای قبیله‌کشی و اسراف در قتل (لایُسرِف فی القتل) یک تن از قبیلۀ دوم کشته شود. اگر مقتول مرد است مرد؛ زن است زن؛ بنده است بنده؛ آزاد است آزاد. جای دیگر هم گفته در جراحات هم هر عضو آسیب دید، همان عضوِ صدمه‌زننده ناکار شود.
قصاص به‌ظاهر با حقوق بشر منافات دارد؛ اما قرآن معتقد است: و لكم فى القصاصِ حيوةٌ. اِعمال خشونت و قاطعیّت نسبت به خلافکار، خصوصا باغی و برهم‌زنندهٔ نظم اجتماع، عامل ثبات و حفظِ حیاتِ امنیّتی جامعه است.
۲. دو ابهام و اشكال در این باب وجود دارد:
الف. اگر قصاص اینهمه مفید است، چرا اینقدر از ارزش بخشش گفته‌اند؟ اگر با لذّتِ عفو دست از انتقام بشوییم (در عفو لذتی است که در انتقام نیست) خودمان را از مزایای قصاص محروم نکرده‌ایم؟
اشکال ب. مجازات، بعد از وقوع جرم معنا پیدا می‌کند. اما چند جا که خواهیم شمرد، انگار مجازات قبل از وقوع بِزِه اتّفاق افتاده. مگر قصاص قبل از جنایت ممنوع نیست؟
اما مسئلۀ اول. بر عفو و ترجيحش بر انتقام با بیان‌های مختلف تأکید شده. ببخش تا خدا ببخشد. اِرحم‏ تُرحَم. (ر.ک كتابِ عسل و مثل، صفحهٔ ۱۷۰ نسخهٔ‏ زرنگار مهیای برای چاپ بعدی).
آيا با بخشيدن سدّراهِ‏ حيات‌‏بخشىِ قصاص نشده‌‏ايم؟
جواب: حاکم شرع باید «شُل کن، سفت کن» بلد باشد. از یک سو جدّی دنبال قاتل باشد و با هر فلاکتی هست، دستگیرش کنند. با صرف وقت در کریدورهای دادگستری حکم برایش صادر شود. برود تجدید نظر، حکم تأیید شود. صبر کنیم تا روز اجرا. بیاوریمش پای چوبۀ دار؛ جوری که همه باور کنند قرار است اعدام شود. نباید جا بیفتد و جانیان حس کنند درصد بخشیده‌شدنشان بالاست. اینجوری آمار جنایت نمی‌کشد پایین. تا تهش باید برویم. به بیخ که رسید و می‌خواهند طناب را بالا بکشند، حالا توجه‌ها معطوف به سمت اولیای دم شود. چون قاتل را تا پای مرگ بردیم و بسش است. نصفه‌جان شد. حالا وقتش است فشار نگاه‌های ملتمسانۀ قاتل، بستگانش، ناظران و حتی شرع انور روی اولیای دم باشد که بگذرید! عیب ندارد توی محذور قرار گیرند و ببخشند؛ بلکه یک پولی هم گرفتند و به زخم زندگیشان زدند؛ بعدا که احساساتشان شل می‌کند، می‌فهمند چه خوب کردند دیه گرفتند. هم قاتل را گوشمالی دادند؛ هم عفوشان را کردند؛ هم پولدار شدند. پس عفو با قصاص قابل جمع است.
از ديگر سو جاهایی انگار شاهد تجويز قصاص قبل از جنايت هستيم که به ترتیب زمانی عرض می‌کنم:
یک. در قصّۀ آفرينش آدم، خدا به فرشتگان امر کرد: اُسجُدوا لِآدم. گفتند: لامشکل! مطیعیم. شيطان گفت: به خودت هر قدر بخواهی سجده می‌کنم. بعضی آخوندها می‌گفتند: خدایا! اگر خمینی را تا انقلاب مهدی نگه داری، مطیعشیم. اما اینطور نیست به هر چیز دیگر که بگی سجده کنیم. با جانشین بنیانگذار جمهوری اسلامی کنار نمی‌آییم. شیطان تمرّد کرد. بعد نه تنها عذرخواهی نکرد که خودش را در جریان گناه دیگری انداخت. تا قیامت مهلت خواست: أنظِرنی الی یومِ یُبعَثون. برای چی؟ لأُغوِینّهُم. فریفتن و از راه‌بردن بشر. خدا مجازاتش کرد؛ اُخرج! برو بیرون از بهشت. از اونور: لعنت (لعنت من) بر تو تا روز جزا: انّ عليكَ اللّعنةَ الى يومِ الدّين (حجر: ۳۵) لَعنَتی (صاد: ۷۸).
اشکال اینجاست: مجازاتش بابت سرپیچی از سجده درست؛ ولی اغواگریش الی یوم یُبعثون را که هنوز كامل مرتكب‏ نشده که خدا میگه: انّ علیک اللّعنةَ الی یومِ الدین. این آيا مصداق قصاص قبل از جنايت نیست؟ مضافاً بر اینکه خدا لعنتش را وقتی کرد که شیطان هنوز  مهلت‌خواهی هم نکرده بود. دیگه بدتر!
جواب نخست از این اشکال که به ذهن خود کاتب رسید: لعن و نفرین که مجازات نیست. مجازات ‌اصلی مانده برای قیامت. (محتاج پژوهش)
دوست فاضلم سید مصطفی صادقی (س.م.ص) از این اشکال به این شکل جواب داد که لعنتِ ابدى به خاطر همان گناه اوّل شيطان‏ بود. تمرّد از فرمان الهی کم گناهی نبود. بعضی از معاصی چنین است. خدا دور کند. نمونه‌اش گناه نابخشودنی قاتلین امام حسين(ع) كه جملۀ «علیهم منک اللّعنة‏ُ أبدَ الآبدين» در زيارت عاشورا متوجّه آنهاست.
پس گناه دوم شیطان چه؟ لعن را گفتیم بابت تمرّد. بابت فریفتن بشر چه مجازاتی متوجّه شیطان است؟ آیه متعرّض این بخش نیست. می‌ماند بعد از اتمام جرم. پس قصاصِ قبل از جنايتى روی نداده است.
فیه نظر: از کجا تمرّد از سجده مثل گناه قَتلۀ كربلا مشمول لعن ابدی باشد؟ (هيئتی‌ها از این حرف کیف می‌کنند). شاید قَتله نفرین‌شدۀ دائمی بودند و شیطان خیر. چون به قول مولوی، لعن ابدی شیطان منوط به حیات ابدی اوست. اگر زرنگ بود و به تعبیر امام سجاد(ع) می‌گفت: أقْبِضنى و خدا می‌کشدش، لعن حق بى‏‌مصداق مى‏‌ماند. اغوا شد و عمر طولانى خواست:
آن هم از تأثير لعنٺ بود ڪو
در چنان حضرٺ همے شد عمرجو
عمر را برای چه خواستی شیطان؟ برای گناه. همینکه دعایش مستجاب شد، ملعونیّتش قطعی شد. جرم‌نکرده‌ ملعون ‌شد. خب این یعنی قصاص قبل از جنایت! آشِ نخورده و دهن سوخته. فعادَ الاشکال! پس پیاز کلام س.م.ص ریشه ندواند.
از دیگر سو س.م.ص مدّعى است: «براى گناه‏ دوم مجازاتِ ديگر بايد.» خب وقتی شيطان لعن ابدى‏ شده، جا برای براى مجازات دیگر نمى‏‌ماند! می‌شود كسى را دو بار اعدام كرد؟ پس باز حرف ما سبز شد یعنی لعن ابدى به خاطر گناه نکردۀ دوم بود؛ منتها چگونه آیه را تفسير كنيم كه مشكل قصاص قبل از جنایت پیش نیاید؟:
به ذهن ما می‌رسد که فى علم‌ِالله مثل روز روشن بود كه شيطان عمر طولانى خواهد خواست و در عمل هم اغواگرى خواهد كرد و توبه هم نخواهد کرد. با لحاظ سوء اختيارِ شيطان كه از ابتدا در لوح محفوظ معلوم بود، مجازات شامل حالش شد و قصاص قبل از جنايت‏ نیست؛ همچنانکه میخواره‌ای که لب به می نزده، ولی اختیارش می‌کند، حق می‌داند که لب خواهد زد. به قول خیّام: «مى‏‌خوردن من حق ز ازل مى‏‌دانست». چون اگر بگوییم خدا نمى‏‌دانست، علم خدا جهل بُود. حال که خدا مى‏‌داند هم اختيار مى‏‌خوار نفى نمی‌شود؛ چون مشیتِ جبری حق از کانال اختیار انسان تحقّق می‌یابد. لذا اسم میخوارِ لب به می نزده در ليستِ مجازات‏‌شوندگان می‌رود و قصاص قبل از جنايت نيست. شیطان هم همینطور.
اشکال س.م.ص در 97/8 ذیل اینکه گفتم برای علم‌الله حساب جداگانه بگشایید: علی(ع) هم می‌دانست ابن‌ملجم قاتلشه. جوابم: به حکم «لو شاءوا عُلموا عُلّموا»، اولیا اگر بخواهند و پرده را کنار بزنند، «بر طارم اعلی نشینند» پرده را ول کنند، «پیش پای خود نبینند».
دومین جایی که شاهد قصاص قبل از جنایت هستیم، در قصّهٔ خضر و موسى(ع) است. خضر نفسِ زكيّهٔ نابالغى را ‏كشت و توجیهش این بود که پيشگيرى کردم از اينكه‏ این پسر بعدها برای والدين مؤمنش مشکل درست کند و آن‌ها را به سمت کفر و طغیان بکشاند: خَشینا أن يُرهِقَهُما طغياناً و كفراً (کهف: ۸۰). وقتی ارهاق، اتّفاق نیفتاده، چه معنا دارد اِعمال مجازات؟
پاسخ به اين اشكال از زبان فاضل قزوينى سیّد عباس قوامى در ۹۳/۸ و س.م.ص:
خضر و موسى در مرز بين عالم تشريع و برزخ بودند. در قرآن هم آمده: «حتّى اذا بلَغ مجمعَ البحرين». شرایط در آن ناکجاآباد عادی نبود؛ خضر یدالله بود. لذا گفت: «ما فعلتُهُ عن أمری». یعنی دستم در اختیار خودم نبود؛ و لذا خارج از حوزهٔ احكام قضایی بودم.
سه. در مواردی شاهدیم توصیه به پيشدستى در نبرد با کفّار و بردن جنگ به سرزمین حریف. على(ع) در خطبۀ ۲۷ فرموده: أُغزوهُم قبلَ أن یَغزوکُم. (ر.ك ص‏ ۸۵۹ نسخهٔ زرنگار عسل و مثل). بعد حضرت می‌افزاید: فوَالله ما غُزِیَ قومٌ فی عُقرِ دارِهِم الا ذَلّوا. اگر لفتش دهی دشمن بیاید در حیاط خانه‌ات و بخواهی آنجا با او بجنگی، شکست می‌خوری. یعنی پیشدستی کن.
در خلال سنوات دفاع مقدس هم ايران چند نوبت‏ در خاك عراق پيشروى كرد. جزاير مجنون را گرفت. امام راحل هم اصرار کرد جزاير حفظ شود. خب چرا؟ بيرون‏‌آمدن از لاك دفاعى و ابتدا به ساكن ورود كردن به فاز ايذاى‏ دشمن چه دلیلی دارد؟ همين برنامه را الان هم‏ داريم و بعضی‌ها معترضند. در عراق و لبنان و غزّه و ميانمار مى‏‌جنگيم تا مجبور نباشيم. خب این برای اینکه دست بالاتر داشته باشیم و مجبور نشویم در خيابان‏‌هاى اسلام‏‌آباد و كرمانشاه و تهران بجنگيم، خوب است؛ ولی آیا قصاص قبل از جنایت نیست؟ شرایط ما با شرایط مسلم‌بن عقیل چه فرق دارد که مبادرت به از میان برداشتن ابن‌زیاد نمی‌کند؛ همچنان که پسر همان علی در کربلا تیر اول را نمی‌اندازد. قصه را چگونه باید تبیین کرد؟ جواب س.م.ص در 97/8: دشمن جنگ را شروع کرده؛ ولی هنوز به سرزمین ما نرسیده. دارد میاد. نباید صبر کنیم برسد بعد دست به کار شویم. مثل کسی که از دور می‌بینی دارد میاید به سمت تو مصافحه کند؛ آنجا ادب اقتضا می‌کند تو هم به سمت او بروی. جایی در آن وسط‌ها تلاقی رخ می‌دهد. اشکال شیخ: جنگ شروع نشده. علی میگه شما شروع کنید! اغزوا قبل از تغزوا. این را چگونه میشود توحیه کرد؟ جواب ندادۀ س.م.ص؟؟
خلاصه‏‌گيرى: اصل كلّى، ممنوعيّتِ قصاص قبل از جنايت است؛ به شرطى كه در عالم تشريع‏ باشد. خضر به قول دوست فاضلم س.م.ص یدالله بود و محکوم به باید و نبایدهای بشری نبود.
در مثال‌های مبتنی بر علم الله هم ماجرا فرق دارد. شيطان در لوح محفوظ معلوم بود چه عاقبتى دارد و بر پايۀ آن جلوتر مشمول لعن ابدى شد. شرابخواری که هنوز می نخورده و لوح محفوظ گزارش می‌کند خواهد خورد هم همینطور. اين موارد، قصاص قبل از جنايت‏ نيست.
در خصوص پيشدستى‏‌كردن براى جنگ در خانه دشمن هم باید جواب جور کنیم. مى‏‌ماند قصاصِ بعد از جنايت كه بی‌شک تجویز شده و امنیت‌زاست و تلفیق رندانه‌اش با اصل بخشش و ترجیح عفو بر انتقام هم منافاتى با حيات‏‌بخشى‏ قصاص ندارد. امروز کلاً حول و حوش تلافی بحث کردیم. با آيۀ قصاص شروع كردیم كه‏ ناقص ماند. تكميل مى‏‌كنم و التماس دعا:
يا أَيُّها الّذين آمنوا كُتِبَ عليكمُ الْقصاصُ في الْقَتْلَى الْحرُّ بالحُرِّ و العبدُ بالعبدِ و الْأُنثَىٰ بالْأُنثَىٰ فَمَنْ عُفِيَ لهُ مِنْ أخيهِ شيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ و أَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَٰلك تخْفِيفٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَ رَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بعْد ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ. وَ لَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ. صدقَ اللهُ العلیّ العظیم.
طرّاحی: ۹۶/۱۱. ویرایش ۹۷/۷
نظر دهید: t.me/qom

تلاوت نطق‌‏اندرون نوشتۀ رضا شیخ‌محمدی
۱. شروع با آيۀ قَالَتْ الاْعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ‌تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَ لَمَّا يَدْخُلْ الاْيمَانُ فِى‏ قُلُوبِكُمْ‏
۲. قبل از اينكه آيهٔ ۱۴ سورهٔ حجرات را تكميل كنم، اينجا درنگى‏ مى‌‏كنيم. موضوعِ آيه ايمان است؛ گوهری كه همه دنبالش هستيم و بزرگترين سرمايهٔ معنوى ما به حساب میاد.
۳. البته براى مؤمن‌‏شدن نخست بايد اسلام آورد. مُبادى به يك سلسله آداب و ظواهر شد؛ ولى كافى نيست. قرآن ميگه:
تا حالا اعراب فقط شهادتین را جاری کرده و أسلمنا گفته‌اند. پوسته و دكور را درست‏ كردند؛ اما ايمان فرآيندی قلبى است نه يك تعبّد صورى.
۴. فرق است بين ايمان با تكليفى كه تو از سرِ ناچارى انجام مى‏‌دى.
تسلیم و رضا در كف شيرِ نر خونخواره‌، ايمان محسوب نمیشه؛ چون قلباً ناخرسندى. ماليات ميدى به دولت. توی دلت میگی من طلبه مشمول نیستم؛ چون درآمد آنچنانى ندارم. ولى چه كنم؟ بايد بدم. مى‌‏پذيرى و مى‌‏پردازى؛ اما با نارضايتى.
يا كسى بهت پولى داده براش كارى بكنى. اجير اویى. بهت ميگه بيا اين شيشه‌‏ها را تميز كن! ميگى‏ خانم من ديروز اينارو دستمال كشيدم. ارباب وسواسيه. ميگه: كارت‏ نباشه. دوباره بشور من دستمزدتو ميدم. با بی‌رغبتی مشغول میشی؛ چون ريشت گرو اوست. . ولى ميدونى اين كار اسرافه؛ اما انجامش میدى؛ چون دمت زير سنگ اوست. عامل هستى؛ ولى مؤمن نيستى.
گاهى از باب رودربايستى كارى را به خودت تحميل مى‌‏كنى. پدرت چيزى ازت مى‌‏خواد. از باب احترام انجام می‏دى ولى تمايل‏ درونى ندارى. گاه دیگری زورت مى‏‌كنه. تفنگ مى‏‌ذاره بیخ گلوت.
اما يك وقت با اختيار و انتخاب كارى را انجام می‏دى. اينو ميگن‏ ايمان. اين ارزش داره. بزرگان دين اينو از ما خواستند. نخواستند صرفاً كارى انجام بشه. نه؛ مايلند از صميم قلب انجام بشه. لایکون فی قلوبهم حرجاً مما قضیت فیسلموا تسلیما؟؟. تسلیم باشیم؛ اما نه با دلخوری؛ بلکه بدون حَرَج و دلگیری.
۵. لذا على(ع) در عهدنامهٔ بلندبالاش به مالك اشتر می‏گه:
يك وقت به مردم يارانه‏ و مستمری و سرويس میدى؛ چون وظيفهٔ كاريت اقتضا مى‌‏كنه. اگر به مردم مساعدت نكنم، وزير كشور توبيخم می‏كنه. در این صورت فقط یک فرماندار وظیفه‌شناس هستی. يك وقته نه بالطٓوع و الرّغبه بهشون لطف مى‌‏كنى. من اینو می‌خوام: و أشعِر قلبَك الرّحمةَ للرّعیّة و المَحبّةَ لهم و اللّطفَ بهم.
۶. ما يك شعار داريم يك دثار. روپوش و زیرپوش. اونی که زیر پوشیدیم و به بدن چسبیده، شعار است که نمی‌خواهیم به این راحتیها از تن درآوریم. دثار مثل عبا و شال حالت روانداز دارد. به هر بهانه از خود جدا می‌کنیم. میگه رعیت‌دوستی بچسبه به قلبت و فقط از باب پرکردن بیلان کار نباشه زود انجام بدی بندازی کنار. نه. قلبت بهت فرمان بده؛ نه پول، نه احساس وظیفه، نه رودربایستی، نه ترس از توبیخ مافوق.
۷. آشيخ! زورت به اصناف ديگه رسيده؟ راس ميگى از صنف خودت‏ بگو! باشه!
يك وقت شما درس يك آیةالله ميرى، چون مدرّس بزرگى است. قلباً به اين تشخيص رسيدى كه به كارش مسلّطه. اما يك وقته ميدونى كه‏ درجهٔ يك نيست؛ ولى به شهريه‌اش چشمداشت داری! به قول مرحوم آیةالله باريك‌‏بين من ازش شنيدم: درس آشى!
۸. شهريه ايمان نمياره. جبر، باورساز نیست.
شما با زور حجاب سر يك نفر كن! بله يك وخته ميگى وظيفهٔ من‏ اصلاح ظاهر نظام است. راجع به اون بحث ندارم؛ اما «ادخال قلبى» (لمّا يدخُل‏ الأيمان فى قلوبِكم) با چماق و توسرى تحقّق پيدا نمى‌‏كنه.
شاهدش زور كه برداشته شد، خانمه توى همون هواپيما كشف حجاب‏ مى‌‏كنه؛ صبر نمی‌کنه از مرز رد شه. من یک تعبیری دارم: كسى كه با نقره ايمان بياره، با طلا كافر ميشه.
۹. تو به هر كى کادو بدى، مجيزتو ميگه. «اِن اُعطوا منها رضوا». اى‏ پيامبر! اگه سبيل نق‌زن‌هارو چرب كنى، راضى مى‌‏شن. اگه به برانداز سمِت بدى، خب معلومه سينه‏‌چاك ولايت فقيه ميشه. اين رضايت هم‏ بى‌‏ارزشه هم موقّت. ايمان زوركى مفت گرونه!
۱۰. كُفرِ زوركى هم مضر نيست! الان يك داعشی مسلح بياد توى اين‏ مسجد نعوذ بالله بگه اهانت بايد بكنيد به مقدّسات وگرنه میکشمتون. حكمش چيه؟
ميگن بگو و جانتو بخر! چون كُفرت صوريه. دلت كه هنوز مؤمنه. مگه‏ عمّار یاسر اين اتفاق براش نيفتاد. "اُكرِهَ و قلبُه مطمئنٌ بالأيمان. مهم دله که توش
گوهر ايمان را داشت؛ دكورش از ترس جان و به شکل لقلقهٔ زبان موقتا كافر شد! بشه؛ چه اهمیتی داره؟ برعکسشم همینطوره. توى دلش خرمهرهٔ كفره، اما دكورش اسلام و ظاهرش حزب‌اللهی! به درد نمیخوره.
۱۱. سؤال، اشكال و استدراك: اگه ايمان زوركى و پولكى به درد نمى‌‏خوره، پس قصّهٔ مؤلّفة قلوبهُم چيست که براش ردیف بودجه‌ درنظر گرفته شده؟ قرآن ميگه: پول بده دل‏ بخر! معلوم ميشه با پول ميشه قلب را تسخير كرد.
جواب:؟؟
۱۲. دامن بحثو جمع کنم. چه گفتیم؟ آيه‌‏اى در صدر بحثم تلاوت کردم که مفادش این بود که اعراب با لقلقهٔ زبان و تعبّد صورى كارشون رو شروع كردند. خدا میگه: آفرين! تا اینجا خوب اومدید؛ اما این اسمش ایمان نیست. ایمان امری درونی است. زور نه ایمان میاره نه کفر (نه بدحجاب با جبر محجبّه میشه؛ نه عمّار با زور، کافر). حتی وظیفه‌شناسی کافی نیست. مردمو قلبا دوست داشته باش آقای مالک. پول هم مرید و مقلّد واقعی نمیاره. میشه درس آشی! ايمان يك اتّفاق قلبى است. آيه را تكميل مى‌‏كنم و التماس دعا:
قَالَتْ الأعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ‌تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلْ الاْيمَانُ فِى‏ قُلُوبِكُمْ وَ إنْ تُطِيعُوا الله وَ رَسُولَهُ لاَيَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئاً اًِّنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‏. صدق الله العلی العظیم.

تجلیل از سودجویی!
#آواز_نطق‌اندرون رضا شیخ‌محمّدی
به سفارش دکتر موسی احمدی مدیر کل سابق ارشاد #قزوین
برای ارائه در مجمع #خیّرین تهران
۱. شروع با آواز:
عمر خود همواره صرفِ مال دنیا کرده است
حرص و اندوه جهان را در دلش جا کرده است
مال دنیا کی وفا بر عالم و آدم کند؟
بر سر مال از چه دایم فتنه بر پا کرده است؟
۲. قبل از تکمیل شعر خانم «شریفه آیتی» مکثی می‌کنم. انگار این ابیات در نقد #پول و سودجویی است. در حالی که انسان بايد سودجو باشد؛ همچنان که خودخواه! این واژه‌ها مظلوم واقع شده و معنی منفی یافته‌اند. از قضا ارزش است که انسان، برای حفظ و افزایش سرمایه‌هایش اهمیت قائل باشد. اساساً خودش را بخواهد و دوست بدارد و برایش مهم باشد که به خود حال دهد و در عمل به واجبِ "حفاظت از جان" کوتاهی نکند و حواسش باشد که تضییع مال، ممنوع است.
۳. سؤال: پس چرا می‏گن: پول چرک کف دست است؟ و خودخواهی و زیاده‌خواهی بَد است؟
۴. اشاره به برخى موارد كه نسبت به پول و مال نگاه منفی وجود دارد، شود.
۵. توجیه و نقد: اگه مى‌‏گن بَد است، منظور اين نيست كه مال خوب نيست. اولا مال خوب‏ است؛ چون یکی از اسامی پول در #قرآن، "خير" است. غزالی گوید:
«بدان که مال هر چند نکوهیده است، به وجوه نیز ستوده است. از وجهی که اندر وی هم شرّ است و هم خیر. و از این است که حق سبحانه و تعالی وی را خیر خوانده است و در قرآن و گفته: إن تَرکَ خیراً الوصیّة (بقره: 180).»
در ثانی برخلاف گفتمان متعارف، باید مال را دودستی چسبید و براى‏ خود نگه داشت! منتها اشکال اینجاست که نگهبانی از مال یک کار کارشناسی است. الزاماً هر ثروتمندی، در صیانت از دارائی‌هایش متخصّص نیست. لذا به رسم ودیعه، عتیقه‌ها و زیورآلاتش را به #صندوق_امانات بانک می‌دهد تا برایش حفظ کند. نمی‌دهد که از خود دور کند یا نداشته باشد. برعکس؛ می‌دهد تا با اطمینان بیشتر در مالکیّتش باشد.
اگر مي‌گویند #بخيل نباش، نه براى اينكه خيرت به ديگرى‏ برسد. بله باید انسان خیّر باشد. اما اگر چشم‌هایمان را بشوییم، خواهیم دید بخل باعث می‌شود در نهایت، خیرت به خودت نرسد. متقابلا اگر اهل داد و دهش باشی، در عمل پول را از خودت دريغ نکرده‌ای.
لذا خودخواهی خیلی هم خوب است! ولی جابجا استفاده می‌شود. به زعم ما خودخواه کسی است که نم پس ندهد و همه چیز را برای خود بخواهد. ای کاش به هدفش می‌رسید! ولی نمی‌رسد. خیال می‌کند نم پس نداده. اما در عمل کارگرِ ورثه است. عمارتی با خون دل می‌سازد؛ اما رفت و منزل به دیگری پرداخت. پس "خودخواه" نیست؛ "دیگرخواه" است و خودش حواسش نیست. از آنور کسی که کریم و بخشنده است، عملا #خودخواه است. چرا؟ چون صدقه به دیگری می‌دهد. اما به تعبیر روایات، قبل از اینکه به دست مستمند برسد، به دست خدا می‌رسد و خدا هم چون امینِ معتمد، آن را نگه می‌دارد و به حساب فرد کریم می‌ریزد. پس واژهٔ "خودخواهی" بهش ظلم شده و جابجا هم دارد استفاده می‌شود. همچنان که کلمهٔ #ربا مظلوم است. ربا و ربح یعنی سودزایی پول. رباگیر واقعی کیست؟ صدقه‌دهنده. قرآن می‌گوید: یُربِی الصّدقات (بقره: 276). ما به خطا آن را به نزولخوار نسبت می‌دهیم. در حالی که نزولخوار، عملا متضرّر می‌شود؛ چون خدا برکت را از او می‌گیرد. به قول قرآن: یَمحَقُ اللهُ الرّبا (بقره: 276).
۶. خدا از ما در نگهبانی از اموالمان متخصّص‌تر است! می‌گوید: ما عندَكُم ينفَدُ و ما عندالله باقٍ (نحل: 96). يعنى بسپر به من کارت نباشد. به ظاهر بخل را در خود کُشتی و مالت را از خودت‏ جدا كردى. به ظاهر به مستمند بخشیدی؛ ولی در گاوصندوق خدا به ودیعت نهادی؛ چون مال‌دوستی! چون منفعت‌طلبی؛ تاجری! از فانی، باقی ساختی.
۷. در كيمياى سعادت ركن سوم، ص ۶۳۰ مى‌‏گويد:
#على رضی الله عنه درمی بر کف دست نهاد و گفت: تو آنی که تا از دست من نروی، مرا هیچ سود نکنی.»
۸. لذا فرد #سرمايه‏‌دار به نيّت نیل به سود بیشتر است كه پولشو در مسير مدرسه‏‌سازى، پل‏‌سازى، احداث مجتمع تفريحى / ورزشى، اماكن‏ فرهنگى و تأسیس آسايشگاه برای #سالمندان صرف مى‌‏كنه. از خودش دريغ نكرده. مالکیّتش را تحکیم نموده.
۹. پیامبران الهی نوعدوست، ایثارگر و خیّر بودند؛ اما آنها هم بده‌بستان‌وار عمل می‌کردند. می‌دانستند که نیکی خود را در دجله‌ای می‌اندازند که جادهٔ دوطرفه است. #موسی(ع) درست است به رایگان به دختران شعیب در آب‌دادن به گوسفندانشان کمک می‌کند؛ اما بعد از رفتن آنان، از خدا التماس دعا دارد: انّی بِما أنزَلتَ الیّ من خَیرٍ فَقیر (قصص: 24). که ساعتی بعد ایزد در بیابانش دهد باز!
ایثارهای اهلبيت(س) فارغ از نگاه عقلانی و سودزایی نبود. اگر افطاریشان را به مسکین و فقیر و اسیر می‌بخشند، بله از خودِ مددجو چیزی نمی‌طلبند؛ اما ایثارشان درون یک سیستم تاجرانه که سوخت و سوز ندارد، انجام می‌شود. بی‌مزد و مواجب تصدّق می‌کنند:
إن أجرِیَ اِلا علی الله (یونس: 72)... لانُریدُ منکم جَزاءاً و لاشُکورا (انسان: 9)... ولی اطعام در خلاء (خوبی برای خوبی) نیست؛ اطعام لوجه‌ِالله است و مطمئن به جبران از سوی اویند: انّا نَخافُ من ربِّنا یوماً عبوساً قَمطریراً.
۱۰. اگر به من بگویند: تاجرترين، منفعت‏‌طلب‌‏ترين و سیاستمدارترین فرد در دنيا كى بود؟ نميگم #راكفر یا #هیتلر. ميگم: #امام_حسين! اگر دقيق‏ شويم، در وراى عملكرد و ساز و كارى كه سيدالشهدا بكار برد، انگار اين قصد پنهان نهفته بود كه من در پی تسخير تاریخم. و به كيفيتى به این می‌رسم كه كورش و داریوش و چنگیز نتوانستند برسند. همهٔ ائمّه به تعبیر زیارت #جامعهٔ_کبیره "ساسةُالعباد" بودند و آشناتر و متخصص‌تر از همهٔ ما با فرمول‌های جهان. دادند تا بگيرند!
۱۱. فرد پولدار هم اگر زرنگ باشد، بايد بدهد تا به دست آورد. #شیطان چون نمی‌خواهد تو منتفع شوی، از انفاق می‌ترسانَدت. به قول قرآن: اَلشّيطانُ يَعِدُكُمُ الفقر (بقره: 268). تمام تلاششو میکنه تا ندی (=نگیری). ممکن است قوایت را جمع کنی و بزنی پرتش كنى كنار و اسمت برود در سیاههٔ متصدّقین. حالا او که دشمن قسم‌خوردهٔ توست، وارد فاز دوم پروژه‌ش می‌شود:
الف. حین بخشش روی مغزت کار می‌کند:
A. با بی‌میلی و طوری که انگار گوشت تنت را مقراض می‌کنند، انفاق کنی: لایُنفِقون الا و هم کارهون. توبه: ۵۴. طبق مفاد آیه، این حالت اگر با کفر و کسِل‌خوانی نماز (و بی‌ایمانی به خدا و جزا: نساء: ۳۸: یُنفِقون أموالَهم... و لایؤمنون بالله و الیوم الآخر) توأم باشد، باعث عدم مقبولیّت انفاق می‌شود.
B. ریا کنی: یُنفَقُ مالَه رئاءَالنّاس. بقره: ۲۶۴
ب. بعد از بخشش روی مُخت کار می‌کند که بگه دجله، خیرت را بلعید. قرآن در سورهٔ توبه آیهٔ ۹۹ مى‌‏گويد:
وَ مِنْ الاَْ‏عْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ مَغْرَماً. دیگه اگه پشت گوشتو دیدی، مالتو می‌بینی.
در انفال: 36 هم از حسرت‌خوری بعد از انفاق یاد کرده: یُنفِقونَها ثم تکونُ علیهم حسرة.
ج. اگر باز نتیجه نگرفت، از فرمول «حبط» استفاده می‌کند.
چون ما به خطا خیال می‌کنیم کار خیر، عین فتح اورست است که اگر بعدش هم خرابکاری کردی، دیگر افتخار به نامت زده شده که قلّه رو گرفتی. نه. صدقه‌دادن اگر با منّت‌نهادن و ایذای مددجو همراه شود، حبط می‌شود. به قول قرآن: لاتُبطِلوا صدقاتِکم بالمَنّ و الأذٰى (بقره: 264)‏. اگر فرد خیّر، مطالبه‌گری کند و دولت را تحت فشار گذارد که برایش کارى كنند. اگر تفاخر کرد و مال و منالش را به رخ این و آن کشید، مقهور شیطان شده است و این مدل انفاق، عدمش به ز وجود. قرآن برای دلشکستگی کسانی که چیزی برای بخشش ندارند، شاءن بالاتری قائل است: اعیُنَهم تَفیضُ من الدّمع حَزَنا اَلا یَجِدوا ما یُنفقون (توبه: 92). ای بابا! این فرد که ازش آبی گرم نشد! برای چی تمجیدش می‌کنی؟ من به زلزله‌زدگان چادردادم. این اومد گفت: من ندارم و رفت! قرآن میگه نه. انکسار روحی کسی که دستش از بذل و بخشش کوتاهه، می‌چربه به اون کانکسهایی که دادی به مناطق محروم؛ ولی بعدش رفتی پیش رئیس دانشگاه گفتی: پسر من دانشگاهش افتاده زابل. میشه حکمشو بزنید برای تهران؟ توقع و تفاخر، آتش به خرمن دست و دلبازی می‌زند. بزرگی عمل مهم نیست. لذا قرآن نفقه‌های کوچک را هم در عرض نفقه‌های بزرگ ارزشمند می‌شمرد: لایُنفقون نفقةً صغیرةً و لاکبیرةً... الا... لیَجزِیَهُم. توبه: 121
۱۳. نتيجه‏‌گيرى: نه پول، شر است، نه منفعت‌طلبی، عیب. منتها سودجو، طلاشو نگه نمیداره. میسپره به بانک. ما هم به پیروی از انبیا و اولیا، ایثار می‌کنیم و چشمداشتمان به حفظ نیکوکاریمان در دجلهٔ الهی است... و باید مراقب باشیم با منّت‌گذاشتن و ایذا حبطش نکنیم. شاید اگر در اشعار و متون، گفته‌اند مال خیر نیست، چون خیلی‌ها به آفاتش مبتلا می‌شوند. شعر خانم "شریفه آیتی" كه نطق را با آن شروع كردم، از آن دسته اشعاری است که به مال و متاع دنیا نگاه منفی دارد. با آواز تکمیلش می‌کنم و التماس دعا:
عمر خود همواره صرفِ مال دنیا کرده است
حرص و اندوه جهان را در دلش جا کرده است
مال دنیا کی وفا بر عالم و آدم کند؟
بر سر مال از چه دایم فتنه بر پا کرده است؟
لذّت دنیا نبردست و نخورده مال خود
از چه بهرِ مالِ اين دنيا تقلا کرده است؟
بعد خود ارث کلانی را به وارث می‌دهد
چاره‌ای هم بهر روز حشر آیا کرده است؟
عاقبت هم خاك خواهد شد چرا با معصیت
آتشِ دوزخ براى خود مهيّا کرده است؟

برای اف.بی صفحۀ شیخ.ادب هشتگ‌گذاری شد و آنجا قرار گرفت.
facebook.com/1985149648166418.1073741828.489904281024303


دکتر احمدی در 97/7 تماس گرفت و گفت این نوشته را مجددا برای چاپ در فصلنامۀ مجمع خیّرین سلامت ویرایش و ارسال کنید. حاصل کار:

نام مقاله: تجلیل از سودجویی!
نوشته: رضا شیخ‌محمّدی t.me/qom44
برای ارائه در مجمع خیّرین سلامت

عمر خود همواره صرفِ مال دنیا کرده است
حرص و اندوه جهان را در دلش جا کرده است
مال دنیا کی وفا بر عالم و آدم کند؟
بر سر مال از چه دایم فتنه بر پا کرده است؟
لذّت دنیا نبُرده است و نخورده مال خود
از چه بهرِ مالِ اين دنيا تقلا کرده است؟
بعد خود ارث کلانی را به وارث می‌دهد
چاره‌ای هم بهر روز حشر آیا کرده است؟
عاقبت هم خاك خواهد شد چرا با معصیت
آتشِ دوزخ براى خود مهيّا کرده است؟

«شریفه آیتی»

ادبیات فارسی مشحون از اشعاری از این دست است که در نقد دنیاطلبی است. چنین نقدی در جای خود صحیح اما ناکامل است. سودجویی از خصائص انسان باشد؛ همچنان که دوست‌داشتنِ خویش. گاه به نظر می‌رسد این مفاهیم مظلوم واقع شده و فقط به جهت منفی آنها اشاره می‌شود؛ در حالی که این خصوصیت که انسان، برای حفظ و افزایش سرمایه‌هایش اهمیّت قائل باشد، ارزش است. می‌توان با حفظ این ظرافت که به دام تأیید «خودخواهی» نیفتیم، اظهر کنیم که ایرادی ندارد انسان خودش را بخواهد و برایش مهم باشد که به خود حال دهد و در عمل به واجبِ "حفاظت از جان" کوتاهی نکند و حواسش باشد که تضییع مال خویش، ممنوع و حتی حرام است. اگر در فرهنگ عامه عنوان می‌شود که «پول چرک کف دست است» باید درست تفسیر شود و ناظر به مواردی است که برای پول و مال اصالت قائل شوند یا از آن بد استفاده کنند. حتی استفادۀ بد نمی‌تواند ثابت کند که مال بد است. از قضا یکی از اسامی «مال» در قرآن، "خير" است. غزالی به این نکته در کیمیای سعادت توجه می‌دهد و می‌گوید:
«بدان که مال هر چند نکوهیده است، به وجوه نیز ستوده است. از وجهی که اندر وی هم شرّ است و هم خیر. و از این است که حق سبحانه و تعالی وی را خیر خوانده است و در قرآن و گفته: إن تَرکَ خیراً الوصیّة (بقره: 180).» یعنی فردی که در بستر مرگ است اگر از خود خیر باقی گذاشت (یعنی مال از او بجا ماند) باید وصیت کند.

پس مال به خودی خود شر نیست. استفاده از آن است که می‌تواند ناصواب باشد. در ثانی برخلاف گفتمان متعارف، تمایل به حفظ مال هم قبیح نیست. حتی شعرا و مبلّغین دینی ما می‌توانند با هنرمندی وظرافت به کیفیتی وعظ کنند که منافاتی با این گفتۀ معروف نداشته باشد که انسان مالش را دودستی بچسبد و براى‏ خود نگه دارد! در ادامه در این باب بیشترتوضیح می‌دهیم.
واقعیت این است که نگهبانی از مال یک کار کارشناسی است. الزاماً هر ثروتمندی، در حفظ دارائی‌هایش متخصّص نیست؛ شاهدش اینکه به رسم ودیعه، عتیقه‌ها و زیورآلاتش را به صندوق امانات بانک می‌سپرد. آیا او به ظاهر آنها را از خود دور نمی‌کند؟ چرا. آیا به گاوصندوق‌ها می‌سپرد که اموالش را نداشته باشد؟ برعکس؛ می‌دهد تا با اطمینان بیشتر در مالکیّتش باشد. حالا با همین نگاه اگر مي‌گویند بخيل نباش، نه صرفا براى اين است كه از مالت چشم بپوش و خيرت به ديگرى‏ برسد. بله باید انسان خیّر باشد. اما اگر چشم‌هایمان را بشوییم، خواهیم دید بخل باعث می‌شود در نهایت، خیرت به خودت هم نرسد. چرا؟ چون مال را نگه بداری، فاسد می‌شود یا راکد می‌ماند. اما وقتی می‌بخشی، انگار آن را به گاوصندوق الهی می‌سپری. و هر چه در نزد خدا امانت بگذاری، به بقای همیشگی می‌رسد. با این ساز و کار اگر اهل داد و دهش باشی، نه فقط دیگری را از سرمایه‌ات برخوردار کرده‌ای که عملا پولت را بیمه کرده‌ای. پس تهِ این مدل انفاق یک «خودخواهیِ اصلاح‌شده» است! «خودخواهِ اصلاح‌نشده» کسی است که نم پس ندهد و همه چیز را برای خود بخواهد. که ای کاش دست کم به هدفش می‌رسید! ولی نمی‌رسد. خیال می‌کند نم پس نداده. اما در عمل «خزینه‌دار میراث‌خوارگان» است. عمارتی با خون دل می‌سازد؛ اما می‌رود و منزل به دیگری می‌پردازد. پس اتفاقا او را که "خودخواه" می‌پنداریم، "دیگرخواه" است و خودش حواسش نیست. از آنور کسی که کریم و بخشنده است، عملا خودخواه است! چرا؟ چون صدقه به دیگری می‌دهد؛ اما به تعبیر روایات، قبل از اینکه به دست مستمند برسد، به دست خدا می‌رسد و خدا چون امینِ معتمد، نگهش می‌دارد و به حساب فرد کریم می‌ریزد. پس واژهٔ "خودخواهی" بهش ظلم شده و جابجا هم دارد استفاده می‌شود؛ همچنان که کلمهٔ ربا. این واژه هم مظلوم است. ربا و ربح یعنی سودزایی پول. اما عملا کسی که درگیر رباخواری است، در نهایت متضرّر خواهد شد و بالعکس صدقه‌دهنده سود خواهد برد. این نگاه را قرآن را به ما می‌آموزد. قرآن می‌گوید: رباگیرِ (یعنی سودبرندۀ) واقعی صدقه‌دهنده است. در سورۀ بقره آیۀ 276 می‌خوانیم: یُربِی الصّدقات. ما به خطا رباخواری (به معنی سودبردن) را به نزولخوار نسبت می‌دهیم؛ در حالی که نزولخوار، عملا متضرّر می‌شود؛ چون خدا برکت را از او می‌گیرد. به قول قرآن: یَمحَقُ اللهُ الرّبا (بقره: 276(.
باید به این باور برسیم که حس کنیم خدا از ما در نگهبانی از اموالمان متخصّص‌تر است! در مصحف شریف می‌خوانیم: ما عندَكُم ينفَدُ و ما عنداللهِ باقٍ (نحل: 96). يعنى بسپر به من کارت نباشد.
اگرچشم‌ها را بشوئیم و جور دیگر ببینیم، مشاهده می‌کنیم با کُشتن بخل در خود و جداکردن مال از خویش و بخشیدنش به درویش، از فانی، باقی ساخته‌ایم. پس مال‌دوست و منفعت‌طلب و تاجر واقعی مائیم.
با نگاه به سیرۀ عملی پیامبران الهی هم آنان را نوعدوست، ایثارگر و خیّر و در عین حال در بطن یک ساز و کار بده‌بستان‌وارمی‌بینیم. با ایمان به خدا می‌دانستند که نیکی خود را در دجله‌ای می‌اندازند که جادهٔ دوطرفه است. به گزارش قرآن، موسی(ع) درست است به رایگان به دختران شعیب در آب‌دادن به گوسفندانشان کمک می‌کند؛ اما بعد از رفتن آنان، از خدا التماس دعا دارد: انّی بِما أنزَلتَ الیّ من خَیرٍ فَقیر (قصص: 24). که ساعتی بعد ایزد در بیابانش دهد باز و به وصال یکی از آن دختران می‌رسد.
ایثارهای اهلبيت(س) هم فارغ از نگاه عقلانی و سودزایی نبود. اگر افطاریشان را به مسکین و فقیر و اسیر می‌بخشند، گرچه از خودِ مددجو چیزی نمی‌طلبند؛ اما ایثارشان درون یک سیستم تاجرانه که می‌دانستند سوخت و سوز ندارد، انجام می‌شد. البته بی‌مزد و مواجب برای خدا کار می‌کردند: إن أجرِیَ اِلا علی الله (یونس: 72)... لانُریدُ منکم جَزاءاً و لاشُکورا (انسان: 9)... ولی نیکوکاری و اِطعامشان، اِطعام در خلاء (خوبی برای خوبی) نبود؛ بلکه اطعام لوجه‌ِالله بود؛ به نحوی که مطمئن به جبران از سوی او بودند. لذا می‌گفتند: انّا نَخافُ من ربِّنا یوماً عبوساً قَمطریراً.
در كيمياى سعادت ركن سوم، ص ۶۳۰ مى‌‏گويد:
على رضی الله عنه دِرَمی بر کف دست نهاد و گفت: تو آنی که تا از دست من نروی، مرا هیچ سود نکنی. اینجا هم نگاه مزبور موج می‌زند.
مخلص کلام اینکه اگر به من نگارنده بگویند: تاجرترين، منفعت‏‌طلب‌‏ترين و سیاستمدارترین فرد در دنيا كه بود؟ نمی‌گویم: راكفر و هیتلر و مانند آنها؛ بلکه می‌گویم: امام حسين! اگر دقيق‏ شويم، در وراى عملكرد سيدالشهدا انگار اين قصد پنهان نهفته بود كه من در پی تسخير تاریخم. و به كيفيّتى به این می‌رسم كه كورش و داریوش و چنگیزنرسیدند. ائمّه به تعبیر زیارت جامعهٔ کبیره "ساسةُالعباد" بودند و از همهٔ ما با فرمول‌های جهان آشناتر بودند. دادند تا بگيرند!
بدین ترتیب اگر سرمايه‏‌داران و پولداران ما آبشخور فکریشان نگاه قرآنی و حدیثی باشد، دارائی‌هایشان را در مسير مدرسه‏‌سازى، پل‏‌سازى، احداث مجتمع تفريحى / ورزشى، اماكن‏ فرهنگى و تأسیس آسايشگاه برای سالمندان صرف مى‌‏كنند.
این را هم باید بدانند که شیطان چون نمی‌خواهد آنان منتفع شوند، از انفاق می‌ترسانَدشان. به قول قرآن: اَلشّيطانُ يَعِدُكُمُ الفقر (بقره: 268). حتی اگر خیّرین ما قوایشان را جمع کنند و ابلیس را به كنار افکندند و آمادۀ آن شوند که نام خود را در سیاههٔ متصدّقین ثبت و ضبط نمایند، باز هم ماجرا خاتمه نیافته است و خطر متوجه آنهاست. چطور؟ از آنجا که دشمن، قسم‌خوردهٔ آنهاست، وارد فازهای بعدی پروژه‌اش می‌شود. می‌دانید چه می‌کند:
حین بخشش روی مغزت کار می‌کند. وادارت می‌کند با بی‌میلی و طوری که انگار گوشت تنت را مقراض می‌کنند، انفاق کنی: .. به قول قرآن: لایُنفِقون اِلا و هم کارهون. توبه: ۵۴. طبق مفاد آیه، این حالت اگر با کفر و کسِل‌خوانی نماز (و بی‌ایمانی به خدا و جزا: {نساء: ۳۸} یُنفِقون أموالَهم... و لایؤمنون بالله و الیوم الآخر) توأم باشد، باعث عدم مقبولیّت انفاق می‌شود.
از دیگر نقشه‌های شیطانی که حین بخشش و بعد از فائق‌آمدن به وسوسۀ نبخشیدن اجرا می‌شود، ریا است: یُنفَقُ مالَهُ رئاءَالنّاس. (بقره: ۲۶۴)
اگر در این فاز هم توفیق نیافت، وارد فازِ بعد از بخشش می‌شود. چطور؟ روی مغز نیکوکارِ خیّر کار می‌کند که بگوید: دجله، خیرت را بلعید. قرآن در سورهٔ توبه آیهٔ ۹۹ مى‌‏گويد:
وَ مِنْ الا‏عْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ مَغْرَماً. بعضی‌ها از مال گذشتند؛ ولی احساس غرامت کردند. در سورۀ (انفال: 36) هم از حسرت‌خوری بعد از انفاق یاد کرده است: یُنفِقونَها ثم تکونُ علیهم حَسرةً.
اگر در این فاز هم شیطان نتیجه نگیرد، از فرمول «حبط» استفاده می‌کند. برای تبیین مطلب ذکر این مقدمه لازم است که ما به خطا خیال می‌کنیم کار خیر، عین فتح اِورست است که اگر بعدش هم خرابکاری کردی، دیگر افتخار به نامت زده شده که قلّه رو گرفته‌ای؛ در حالی که چنین نیست. صدقه‌دادن نباید در ادامه‌اش با برخی رفتارهای زشت توأم باشد: اگر با منّت‌نهادن و ایذای مددجو همراه شد، حبط (پاک) می‌شود. به قول قرآن: لاتُبطِلوا صدقاتِکم بالمَنّ و الأذٰى (بقره: 264)‏.
اگر فرد خیّر بعد از عمل بخواهد مطالبه‌گری کند و دولت را تحت فشار گذارد که برایش کارى كنند؛ یا تفاخر کرد و مال و منالش را به رخ این و آن کشید، مقهور شیطان شده است و این مدل انفاق، عدمش بِه ز وجود. عجیب است که قرآن شأن برخی از کسانی که انفاق نکرده‌اند را بالاتر از انفاق‌کنندگان می‌داند. چرا؟ چون دلشکسته‌اند. کسانی هستند که چیزی برای بخشش ندارند و می‌آیند با خجلت گریه می‌کنند: اینها شأن بالاتری نسبت به انفاق‌کنندگانِ پررو دارند: أعیُنَهم تَفیضُ من الدّمعِ حَزَنا اَلا یَجِدوا ما یُنفقون (توبه: 92). ای بابا! این فرد که ازش آبی گرم نشد! برای چی تمجیدش می‌کنی خدایا؟ من به زلزله‌زدگان چادردادم. اما این اومد فقط با شرمندگی گفت: من ندارم و رفت! قرآن میگه نه. انکسار روحی کسی که دستش از بذل و بخشش کوتاهه، می‌چربه به کانکس‌هایی که دادی به مناطق محروم؛ ولی بعدش رفتی پیش رئیس دانشگاه گفتی: پسر من دانشگاهش افتاده زابل. میشه حکمشو بزنید برای تهران؟ توقع و تفاخر، آتش به خرمن دست و دلبازی می‌زند. بزرگی عمل مهم نیست. لذا قرآن بخشندگی‌های کوچک را هم در عرض انفاق‌های بزرگ، ارزشمند می‌شمرد: لایُنفقون نفقةً صغیرةً و لاکبیرةً... الا... لیَجزِیَهُم. توبه: 121
دامنۀ بحث را جمع کنم و نتيجه‏‌گيرى نمایم: اوّلا نه پول، شر است، نه منفعت‌طلبی، عیب. منتها سودجو، طلایش را نگه نمی‌دارد و به بانک می‌سپرد. ما هم به پیروی از بزرگان ایثار می‌کنیم و چشمداشتمان به حفظ نیکوکاریمان در دجلهٔ الهی است... و باید مراقب باشیم با منّت‌گذاشتن و ایذا از نامۀ عملمان پاکش نکنیم. اگر بی‌سلیقگی کنیم چه بسا واردنشدن به عرصۀ انفاق از ورود همراه با آفت بهتر باشد. نکند اگر در برخی اشعار و متون، گفته‌اند مال خیر نیست، چون خیلی‌ها به آفاتش مبتلا می‌شوند. به یاد دارید که با شعر خانم "شریفه آیتی" مقاله را شروع كردم که از همین دسته اشعار است. غزل مزبور را بار دیگر می‌خوانیم:
عمر خود همواره صرفِ مال دنیا کرده است
حرص و اندوه جهان را در دلش جا کرده است
مال دنیا کی وفا بر عالم و آدم کند؟
بر سر مال از چه دایم فتنه بر پا کرده است؟
لذّت دنیا نبردست و نخورده مال خود
از چه بهرِ مالِ اين دنيا تقلا کرده است؟
بعد خود ارث کلانی را به وارث می‌دهد
چاره‌ای هم بهر روز حشر آیا کرده است؟
عاقبت هم خاك خواهد شد چرا با معصیت
آتشِ دوزخ براى خود مهيّا کرده است؟

سخت بیمارم تو قرصم باش! نیستی گر، حال‌پرسم باش!

۱۷. از زمان معصومين عليهم ‏السلام به اين سمت، حكّام جور در برهه‌‏هايى‏ عمامه را مورد هتك حرمت قرار دادند. در خلال واقعهٔ عاشورا ردا و عمامهٔ سيّدالشّهدا كه سلام خدا بر او باد، از او جدا شد. به تعبیر مقتل: «مسلوبُ‏‌العمامة و الرّدا».
دست‌‏نشاندگان خليفهٔ عباسى، امام صادق عليه السلام را بدون عمامه‏ به محضر خليفه مى‌‏برند.
- پژوهش در خصوص دیگر هتک حرمت‌ها به ائمّه)
۱۸. حكومت رضاخانى و محمّدرضاخانى برخى از علماى معروف‏ بلاد مانند؟؟ را خلع لباس مى‌‏كنند.
امام خمينى رحمةالله عليه در مدّت تبعيد در تركيه اجازهٔ به تن كردنِ‏ لباس روحانيّت را نداشت و همراه با فرزندش مرحوم آقا مصطفى‏ بدون عمامه در انظار ظاهر شد: (عكس ايشان و فرزندش)
۱۹. در مقطعى در زمان رضاشاه، دولت؟؟ مجوّز عمامه صادر مى‏‌كرد.
(عكس يك اجازه‏‌نامهٔ عمامه)
۲۰. در برخى مواقع، عمامه از سربرداشتنِ معمّمين علل ديگرى داشته‏ است. گاه حوادثى باعث مى‌‏شود كه عمامه از سرِ فرد بيفتد. در روز ورود امام راحل‏ به ايران در ۱۲ بهمن ۵۷ در اثر ازدحام جمعيّت،‏ عمامه از سرشان باز مى‌‏شود:
(راش صحنهٔ فوق)
(راش: افتادن عمامه از سر مرحوم شيخ عبدالقهّار ناصحى در روزهاى ارتحال امام در مسجدالنبی قزوين در خرداد ۶۸ در اثر فشار جمعيت عزادار. دقیقه ۱۲ فایل cap0427_009)
(راش: بازشدن عمامهٔ تاكندى در حين سخنرانى در حسينيهٔ امامزاده‏ حسين قزوين)
۲۱. در برخى مقاطع علما خود به شكل تعمّدى مبادرت به برداشتنِ‏ عمامه از سر مى‌‏كنند. برخى وعّاظ و خطبا در حين مصيبت‌‏خوانى‏ سيد و سالار شهدا عمامه بر روى زانو مى‌‏نهند:
(راش: عمامه از سربرداشتنِ شيخ حسين انصاريان در هنگام‏ مصيبت‌‏خوانى.)
(راش: بر عمامه‏‌كوبيدن و عمامه از سربرداشتن و پرت‏‌كردن شهيد حكيم در حين مقتل‏‌خوانى)
۲۲. برخى علما براى ابراز صميميّت و عدم وابستگى به آداب، بدون عمامه و تنها با عرقچين در انظار ظاهر مى‏‌شوند:
(راش از امام در حضور مسئولين در بيتشان بی‌عمامه)
۲۳. برخى علما (تصوير مرحوم آیةالله حائرى شيرازى) براى ابراز عدم وابستگى به شئون دنيوى در هنگام استراحت در مواقعی چون اجلاسيهٔ خبرگان، عمامه را مثل بالش زير سر مى‌‏گذاشتند. (راوی: تاکندی)
۲۴. در ميان علما، سنّتِ نيم‏‌بازكردن عمامه كه از آن به «انداختن‏ تحت‌‏الحَنك» ياد مى‏‌شود، وجود دارد. اين حالت در حين اقامهٔ نماز توصيه شده است:
(تصوير مرحوم آیةالله باريك‌‏بين با تحت‏‌الحنك)
(راش از شيخ‌‏ رضا محمدى در جبهه در صف جماعت با تحت‌‏الحنك)
۲۵. عمامه‏‌بستن در ميان روحانيون شيوه‌‏هاى متفاوتى دارد: برخى عمامه را روى سر مى‏‌بندند.
(راش: عمامه‏‌پيچى تاكندى در فايل
كپچرشده از cap2060_660/ MiniDV
(روى تصوير تاكندى اين دعا با لحن عرفانى قرار گيرد: أللّهم تَوِّجْنٖى بتاجِ الكرامة و العزِّ و القبول)
و برخى روى زانو (تصوير شيخ شمالى: آقاى دوستى در جلوى‏ مدرسهٔ شيخ‌‏الأسلام قزوين كه روى زانو عمامه مى‌‏بندد.)
طبق روايات، بستن عمامه بر روى سر و در حال ايستاده مستحب است.
(راش: شيخ صادق مرادى در حال تازدنِ عمامه كه از اين سرِ اتاق به آن‏ سر كشيده شده است.)
(عكس از همين حالت كه برخى عكاسان حرفه‏‌اى در مدارس حوزهٔ علميه‏ گرفته‏‌اند.)
۲۶. حالت‏‌هاى عمامه‌‏بستن متفاوت است. گاه محكم و شقّ و رق‏ است: (تصوير عمامهٔ شيخ رستگارى قزوينى يا مانند آن) گاه‏ خراباتی و ژوليده‌‏وار (تصوير علامه طباطبايى در اواخر عمر).
مدل‏‌هاى عمامه‌‏پيچى هم گوناگون است: (تصوير عمامهٔ شهيد مطهرى و شيخ حسن روحانى. حالت، اندازه و نوع تازدنِ‏ پارچه عمامه و نوعِ بستن باعث ايجاد مدل‌‏هاى مختلف عمامه‏ مى‌‏شود كه از آن با عناوينِ طبرستانى، قمى، نجفى، عربى و غیره ياد مى‌‏كنند.
(تصوير علماى مختلف با عمامه‌‏هاى گوناگون كه در روضهٔ شيخ على زند قزوينى گرفتى)
۲۷. در انقلاب شكوهمند انقلاب اسلامى ۵۷، عمامه از حيث‏ نشانه‏‌شناسى معناى تازه‏‌اى يافت. برخى سخنرانان انقلابى در خلال‏ سخنرانى‌‏هاى افشاگرانه عليه شاه كه بيم دستگيرى‌‏شان مى‌‏رفت، شجاعانه ابراز كردند: عمامه‌‏هاى ما كفن‏‌هاى ماست كه هميشه‏ همراه داريم و اين شعر را تداعى مى‏‌كرد:
مى‌‏برم منزل به منزل‏ چوب دار خويش را:
(راش: شيخ حسين احمدى در حال شعارِ «عمامه‌‏ها كفن شود / دشمن‏ ريشه‏‌كن شود»)
۲۸. در واقعهٔ خونبار فيضيّه سال ۴۲؟؟ حضور نمادهاى روحانيّت‏ مثل نعلين‏، عمامهٔ خونين در كنار قرآن‏ و كتب درسى‏ پاره‌‏شده كه در راهروهاى مدرسه دارالشّفاء روى زمين ريخته شده‏ بود، به تصاوير ماندگار انقلاب روحانيّت تبديل شد.
۲۹. در برخى مقاطع، عمامه خود ابزارِ شهادت بوده است! شهيد سيّد حسن مدرّس توسط ايادى دشمن در حال اقامه نماز در منزلش با عمامه‌‏اش‏ خفه مى‌‏شود. امام: آخوندهای ساواک را عمامه‌شان را بردارید. (کتاب ولایت فقیه ص ۱۴۸)

۳۰. در سنوات دفاع مقدّس در جبهه‏‌هاى جنگ، عمامه بر سر طلاب‏ جوان كه لباس رزم بر تن داشتند، نمادِ تزريق روحيّه به جنگاوران‏ بود. به طلاب با چنين هيئت «ماشين روحيّه» اطلاق مى‏‌شد.
۳۱. در كوران عمليّات‏‌ها گاه عمامه‌‏ها وجه كاربردى ديگرى مى‏‌يافت‏ و براى بستنِ زخم مجروحين در كنار چفيه از آن استفاده مى‌‏شد.
۳۲. در جريان مبارزات شاه‌‏ستيزانه، عمامه كاركردى اطّلاعاتى و امنيتى داشت. برخى طلاب مبارز با تعويض رنگ عمامه به‏ فريب‌‏دادن نيروهاى ساواك و ردگم‌‏كردن و فرار از دست تعقيب‏‌گران‏ مى‌‏پرداختند:
(تصوير شهيد اندرزگو با عمامه سياه و نيز سفيد)
(راش: بخش‌‏هاى مناسب از فيلم سينمايى «تیرباران»، على‌‏اصغر شادروان)
۳۳. عمامه را شفیع قرار دادن: ۱. اشارهٔ سیدالشهدا در عاشورا که عمامه پیامبر سر من است. در فتنهٔ استان‏‌شدن قزوين در دههٔ ۷۰ جهت صيانت از جان مردم، عمامه كاربردى تازه يافت. در يك صحنه يكى از روحانيون معروف‏ قزوين (تاكندى) در مقابل ساختمان كميته انقلاب اسلامى قزوين‏ در تقاطع خيابان خيام و... در حاشيهٔ مسجد امام حسين(ع) به سمت‏ نيروهاى گارد ويژه كه با مردم درگير بودند، مى‌‏دويد. عمامه‌‌‏ را از سر برداشته به دست گرفته بود و براى شفاعت فرياد مى‌‏زد: به حرمت اين، تيراندازى نكنيد! (اين بخش موشن‏‌گرافى‏ كار شود)
۳۴. برخى علما از عمامه براى تمثيلات خود در حين نطق بهره‏ مى‌‏برند:
(راش: تاكندى: فكر نكنيد اگر در انتخابات رأى آوردم، مغرورانه‏ عمامه‌‏ام را كج مى‌‏گذارم!)
(راش: شيخ قرائتى در حين نطق، گوشه عمامه‌‏اش را باز مى‌‏كند و عملاً نشان می‌دهد چگونه در مقطع كمبود آب در قم، طلاب ناچار بودند آب‏ را با پارچه صاف كنند و كِرم‌‏هاى كوچك شناور در آب به نامِ شوجه را بگيرند.)
۳۵. در سنوات جنگ تحميلى، طلاب معمّم براى رسيدن به چابكى‏ ناچار از تن‏‌درآوردن قبا و عبا و پوشيدن لباس رزم يا لباس ضدّ گاز شيميايى مى‌‏شدند. اغلب عمامه را بالاى سر حفظ مى‌‏كردند:
(تصوير آیةالله مشكينى عمامه‌‏برسر و لباس رزم بر تن)
(راش: تاكندى در سال ۶۶ در خلال عمليات والفجر ۱۰ در جبههٔ‏ غرب عمامه بر سر و لباس ضدّ گاز شيميايى بر تن) گاه حضور در بحبوحهٔ خطر باعث مى‏‌شد كه عمامه را هم از سر بردارند:
(تصوير مرحوم باريك‌‏بين با كلاه‌‏كاسك و عبا كه درازكش پشت‏ خاكريز است؛ نيز شهيد محراب آیةالله مدنى)
۳۶. عمامه مانع فعّاليّت‌‏هاى فرادرسى طلاب نبوده است و شمارى از آن‏ها با همان لباس مشغول كارهايى نظير كشاورى يا ذوق‏‌آزمايى در يكى از رشته‏‌هاى هنرى يا صنعتى هستند.
(تصوير مقام معظّم رهبرى معمم در حال كشاورزى)
(راش: تصوير رضا شيخ‌‏محمدى در مراسم عمامه‌‏گذارى مسجد مهديّه در ۱۵ شعبان ۱۴۰۷ ق با عمامه در حال‏ عكّاسى. ۶۶/۱/۲۵
۳۷. از آنجا كه هر شیء اصيلى، بدل دارد و قابل جعل و نمونه‏‌سازى‏ غيرواقعى است، اين ماجرا دامنگير قشر روحانيّت هم شده است. امام‏ خمينى به شدّت از اسلام آمريكايى و آخوندهاى دربارى اظهار بيزارى مى‌‏فرمود:
(بخشى از پيام امام كه خون دلى كه من از اين قشر خوردم از كمتر قشرى خوردم.)
۳۸. نقد کسانی كه از لباس روحانیت سوءاستفاده كرده‌‏اند.
امام خمينى در يكى از نطق‏‌هايش تصريح مى‌‏كند: شيخ كه دزدى‏ نمى‏‌كند و قبل از هر سرقتى، عمامه را از ما آخوندها دزديده است.
به یکی از مراجع نجف گفتند طلبه‌ای دزدی کرده. گفت نگید طلبه. بگید یک دزد لباس طلبگی به بر کرده؟؟
يك جا حضرت امام حتى با صراحت به لزوم خلع لباس برخى‏ روحانيّون كه به ناحق اين لباس را به تن كرده‌‏اند، مى‏‌پردازد؟؟
۳۹. در برخى متون ادبی نسبت به عمامه نگاه انتقادى وجود دارد. در شمارى از اشعار ادبيّات به زبان‏‌هاى مختلف توصيه مى‏‌شود كه فريبِ بزرگى برخى عمامه‏‌ها را نباید خورد:
مردى به ريش و كفش و كلاه و عمامه نيست‏ -
اين ساز و برگ‏‌ها نشود مرد را شعار -
مردى به فضل و دانش و تقوى‏ و طاعت است‏ -
زين چار چيز اگر بُودت، آدمى شمار!
- شعر به زبان آذرى:
بُرْكَهْ اگر وِرْسِلَه مردم سلام‏ -
بُرْكْچو دوُكانى اُلُرْ بيت‌‏الحرام!
اگر قرار باشد مردم به كلاه سلام دهند، دُكانِ كلاه‏‌فروش، بيت‏‌الحرام‏ خواهد شد!
- به ايرج‌‏ميرزا منسوب است:
گر ريش بُود مظهرِ اسلام - بزغاله بُود حجةالإسلام‏
- دل كه پاكيزه بُود جامهٔ ناپاك چه باك؟ -
سر كه بى‌‏مغز بود، نغزىِ دستار چه سود؟!
- سعدى گويد: كدو سربزرگ است و بى‏‌مغز نيز
- مخور صائب فريب فضل از عمّامهٔ زاهد -
كه در گنبد ز بى‌‏مغزى صدا بسيار مى‌‏پيچد!
- در برخى روستاهاى الموت اين جمله رواج دارد:
«خر را به خايه مى‌‏شناسند و ملا را به عمامه!»
در امثال و حكَم دهخدا ديدم: «خر نر را از گُندَش شناسند» و منظور از گُند، خايه است.
- عمامه ملاك نيست پلاك است! اگر هم ملاك باشد، بايد واقعى باشد. چيزى كه سرِ بعضى‏‌هاست عمامه نيست و چند متر پارچه است. به‏ قول علاّمه حسن‌‏زاده آملى به نقل از شاگردش یزدان‌پناه در تلویزیون: بعضى‌‏ها «درازقبا» دارند نه لباس‏ روحانيت!

۴۰. استفاده از عمامه‌‏به‏‌سر در فيلم‌‏هاى طنز مثل مارمولك و رسوايى؟؟
۴۱. جمع‌‏بندى نهايى؟؟

#تلاوت_نطق'‌اندرون #نوشته_رضاشیخ'محمدی
أعوذُ باللّه من الشّیطان الرّجیم. بسم اللّه الرّحمن الرّحیم. و قال لِلّذى ظَنَّ أَنّهُ ناجٍ منهُما اذكُرْنی عندَ ربِّكَ فأَنساهُ‏ الشّیطانُ ذِكرَ ربِّه.
قبل از تکمیل آيهٔ مبارکه، اینجا درنگى مى‏‌كنيم. آيه به آفت فراموشکاری كه انسان‌‏ها با آن درگيرند، اشاره‏ می‌کند. قرار است هم‏بندِ يوسف(ع) در زندان، بعد از رهایی، سفارش يوسف را به عزيز مصر كند. آزاد که شد، درگیری‌های زندگى و چك و سفته سبب شد قصّه را كلاً فراموش كند. قرآن می‌گوید: فراموشاننده، شيطان بود: فَأَنْساهُ‏ الشّيطان. اگر يادش مانده بود، لَبِثَ فى السِّجْنِ بِضْعَ‏ سِنينَ اتفاق نمى‌‏افتاد و پيامبر خدا معطّل زندان نمى‌‏ماند.
يكى از آفات انسان فراموشى است. ما به قوّه‏ٔ حفظ نياز داريم. شما كه در دروس شركت مى‌‏كنيد، دائم نمی‌شود متّكى به نوشتن‏ باشيد. حافظه‏ قوى باشد، نیاز به يادداشت‌‏كردن‏‌ کم می‌شود. بعضى‌‏ها‏ حافظه‏‌ٔ قویى دارند. نوابغِ حفظ را گاه به تلويزيون مى‏‌آورند.
لذا توصيه شده از چيزهايى كه باعث کندی حافظه مى‏‌شود، بپرهيز. پنير خالی نخور. کلم بروکلی بخور. این مطلب اول.
حالا به روش همیشگیم استدراك مى‌‏كنم و حرفم را پس می‌گیرم. هميشه تحفّظ خوب نيست. گاهى فراموشى نعمت است. كجا؟ نمونهٔ بارزش در مصيبت. طرف عزيزشو از دست ميده. طورى ضجّه‏ مى‏‌زنه كه وقتی مى‌‏بينیش، ميگى این تا آخر عمر آب خوش‏ از گلویش پايين نخواهد رفت. اما به مرور به جريان‏ عادى زندگى برمی‌گرده.
سلمان هراتى در شعر «خنده‌‏هاى خيس» میگه وقتی مادربزرگ مُرد و «در جامه‌‏اى به رنگِ سرانجام پيچيده شد» حس كرديم «دنيا تا لحظه‏‌اى دگر تعطيل مى‏‌شود». اما به زودى دعواهاى ارث و ميراث‏ شروع شد: «حسّ ظالمانهٔ تقسيم جان ‌‏گرفت». در نهايت هم: «مادربزرگ و مرگ فراموش مى‏‌شوند».
اين فراموشی بد است يا خوب؟ ممكنه بگيم چه آدم‌های بى‌‏مهرى! اما با عينك ديگه نگاه ‌‏كنى، ميگى‏: چه خوبه! متوفّى كه رفت. خدا بیامرزدش. بقيه كه نباید تا آخر پاسوزش شوند! لذا اگر خاك، سرد است و فراموشى می‌آورد، نعمت خداست! همه جا درخاطرماندن ارزش نيست. عجیب اینکه امام صادق(ع) در خطابش به مُفضّل می‌فرماید: فراموشی از حافظه مهمتر است:
و أعظمُ مِنَ النّعمةِ على الإنسانِ فِی الحفظ، النّعمَةُ فِی النّسیان. چون اگر نسيان‏ نباشد، از داغ مرگ عزیزان خلاصی نداریم: فإِنّهُ لولَا النّسیانُ لَما سَلَا أحدٌ عن مُصیبةٍ و لَا انْقَضَتْ لَهُ حسرَةٌ. حسرتش تمام‏ نمی‌شود.
كينه‌‏ها و عداوت‏‌های خانوادگى، قبيله‌‏اى و صنفى، به مدد فراموشی است که رنگ می‌بازد. طرف روز اول مى‌‏گه آشتى نمى‌‏كنم. تا قيامت قهرم. زمان که مى‏‌گذرد، به مذاكره تن درمیده. يادش میره طرف باهاش چه کرده. امام ششم(ع) می‌فرماید: وَ لَا ماتَ لَهُ حِقْد. فراموشی نبود، كينه و عداوت نمى‌‏مُرد. و لَا رجاءُ غفلةٍ مِن سلطانٍ و لا فَتْرَةٌ مِنْ حاسدٍ. سلطان خشم گرفت بر تو گفت مجازاتت می‌کنم. امیدوار هستی یادش بره. البته این مال جمهوری اسلامی نیس. شهرداری برات مالیات یا جریمه برید، امیدوار نباش فراموش کنند. آخرش میان سراغت!
خانم خانه خيلى هم افاده‏‌ایه؛ داره سيراب شيردان مى‌‏خوره. اگر به يادت باشه که اين‏ همان جايیه كه توش فضولات گوسفند بوده، لب نمی‌زنه. ولی حواسش نیست، با به‏‌به و چهچه مى‏‌خوره! امام میگه:
و لا اسْتَمتَعَ بشیءٍ من متاعِ الدّنیا مع تَذَکُّرِ الْآفات.
به يادِ بعضی چیزا بیفتی، حالت به هم میخوره، نعمت‌ها بهت کیف نمیده. اين‌ها فوايد نسيان است. لذا مولوى مى‌‏گويد:
اُستُنِ اين عالم اى جان! غفلت است
هوشيارى، اين جهان را آفت‏ است‏
عجیب‌تر اینکه مى‏‌گه:
انديشه‌‏هاى عرفانى و هنرى كه صاحبانش به برخى‏ اسرار عالم دست يافته‏‌اند، يك جورهايى مزاحم و موی دماغِ غفلتى هستند كه نظم‏ عالَم بر آن مبتنى است! چون هنر و عرفان، مال دنیای دیگر است و «زان‏ جهان اندك ترشّح مى‌‏رسد». بيشتر هم نباید بشه. چون ديگه لب به‏ کله‌پاچه نمى‌‏شود زد! لذا قدر غفلت را بدان و دنبال‏ هوشيارى كه اگر «غالب آيد پست گردد اين‏ جهان» نباش.
نتيجه‏‌گيرى: دو مدل فراموشی داریم: خوب و بد. خوب مثل فراموشی مرگ عزیزان، نسیان کینه‌ها، نسیان اینکه غذاها در چه شرایطِ حال‌به‌هم‌زنی تولید شده‌اند. و بد آنجا که زیر سر شیطان باشد.
۴ بار در قرآن شيطان به عنوانِ فراموشاننده‏ معرفى شده: یُنْسِیَنّکَ الشیطان، ما أنسانی الّا الشیطان، أنساهُم ذکرَالله. یکیش هم آیه‌ٔ ۴۲ سورهٔ یوسف که در صدر بحث خواندم. أنساهُ الشیطان. تكميلش مى‌‏كنم و التماس دعا:
و قال لِلّذى ظَنَّ أَنّهُ ناجٍ منهُما اذْكُرْنی عندَ ربِّكَ فأَنساهُ‏ الشّیطانُ ذِكْرَ ربِّهِ فَلَبِثَ فی السِّجْنِ بِضْعَ سِنِين. صدَق اللّهُ العلیّ العظیم.

t.me/rSheikh/1731
ورژن بعد که در ۰۲۱۰ انجام شد

بارها شنيده‌‏ايم كه بايد از كشمكش لفظی دوری كرد. در قرآن از مجادله جز در شرایط خاص پرهیز داده شده است. در حدیث نبوی از «مِراء» یا همان جَرمنجر حتی با فرض طرفِ حق بودن نهی شده است. می‌فرماید: جز از این راه: لایَستَکمِلُ عَبدٌ حقیقةَ الإیمان. حقیقتِ ایمان بنده کامل نمی‌شود.
امّا آیا کِش‌دادن‌ دعوا همه جا محکوم به یک حکم است؟ گاه برخی از طرفین مخاصمه، بی‌اهانت یا با نیش‌زدنِ ضمنی و با روشِ سربریدن با پنبه، تعریضشان را می‌زنند. از پدرم در منبر شنیدم که یک بار به فقیهی اهانت شد که تو سگ هستی! نه سکوت کرد و به "قالوا سلامًا" تأسّی ‌نمود و نه مثل نوع مردم از کوره دررفت و پرخاش ‌کرد. راه سوم را رفت: دعوا را کِش ‌داد؛ اما با خونسردی که گاه بیش از عصبانیّت سبب می‌شود طرف، جای نه بدترش بسوزد. بهش ‌گفت: «اشتباه می‌کنی برادر! من به ۷ دلیل سگ نیستم. سگ پوزه‌اش چنین است و من نه. پشم دورِ عانه‌اش چنان است و مال من فرق دارد و ...»
این مدل جرّبحث وقتی از سوی یک عالِم صورت گرفته، لابد بی‌اشکال و قابل الگوبرداری است.
سعدی با روش مشابه خطاب به طعنه‌زن خود می‌گوید:
گرَم عیب گوید بداندیش من
بیا گو ببر نسخه از پیش من!
یعنی اگر قصد بدگویی مرا داری، خوراک هم به تو می‌دهم!
در زمستان ۹۶ کشمکشی اینترنتی بین من و خواهرم رخ داد. ماجرا با تولید دو كليپ يك‌‏دقيقه‌‏اى از سوی من شروع شد که دومی حاوی نطقی از پدرم جناب تاکندی بود که سروصدای زیادی کرد و به بازدید چند میلیونی رسید. کلیپ، باب فحش‏ و فضيحت در كامنت‏‌هاى اينستاگرامى را باز کرد و كاربران‏ مخالف نظام که به‌حق بدان نقد داشتند، به‌ناحق به ناسزاگويىِ كورِ ناموسی نسبت به ناطق و بستگانش زبان گشودند. اسفا که این سال‌ها اینستاگرام آلوده به کامنت‌هائی است که سبب شده برخی هنرمندان و اشخاص صاحب‌نام هم بینواها یا صفحهٔ خود را ببندند یا باب کامنت‌گذاری کاربران را مسدود نمایند تا آن یک مشت کامنتِ عفن، فضای صفحه‌شان را نیالاید.
یک قانون نانوشته کامنت‌های سخیف را از چشم صاحب صفحه‏ می‌بیند. در جای خود نوشتم که نیّت من از ساخت کلیپ‌ پدرم، بازخوانی تاریخ در فضای طنز و موج‌سواری اینترنتی بود. شاید به نشر نابهنگامش می‌شد خُرده گرفت؛ ولی اثبات اینکه قصدم الّا و لابد، تخریب پدر بود، آسان نیست. تازه هدف تخریب باشد، مجوّزى براى مقابله به مثل نیست. اما خواهرم به‏ خود اجازه مى‏‌دهد به من فحش دهد. آیا هدفش فحّاشیِ متقابل برای گوشمالیم و چشاندنِ طعمِ تلخِ کلمات نامربوط به من است تا بگويد: «آتش بگیر تا که ببینی من و خواهرانم چه كشيديم؟»
خیال ایشان راحت؛ که من ظرفیّتِ فحش‌خوریم بالاست. پایین هم باشد و گيرم مستقيماً فیلم آخوندستیزانه ساخته باشم، رواست دختر یک آیةاللّه به تنها برادرش بگوید خاک بر سر؟ پس فرق شما که مدّعی هستی مادرت هم مجتهده بود، با صاحبان دهان‌های بی‌چاک و بند فضای مجازی چیست؟ مگر از بددهنی آنان به پدر و مادر و خواهرانت ناخرسند نبودی؟ خودت هم که به راه آنان رفتی.
حال روش جرمنجر و کش‌دادن مرا ببین! شما فرمودی: «پاركينگت‏ آشغال‏دانى است». من از نوشتهٔ شما اسكرين‌‏شات گرفتم و به دیوار اینترنت چسباندم. این کار که دلخوری ندارد. حرفت اگر نابجا بوده، چرا زدى؟ اگر بجا بوده، چرا از تکثیرش ناخرسندی؟ کار من مکمّل کار شماست؛ دقيقاً عين‏ تكثير فايل پدرم حضرت تاكندى. مگر ایشان حرف بیراهی زده که پُرپراکنی‌اش تخریبش باشد؟
من به عنوان يك دارندهٔ آرشیو، مورّخ و تحليلگر تاريخى (هر چه اسمش را بگذارى) حرف‏ دههٔ ۶۰ پدر را دوباره به جامعه تحویل داده‌ام. بایگانی کرده‌ام برای چه پس؟
اينجا هم حرف شما را كه اصلش هنوز در اينستاگرام در معرض دید همه است و پاك نكرده‌‏اى، بازنشر كرده‌‏ام. در ضمن هر بار دور جمله‌ای از آن خط كشيده و به شرح و تفسير‌‏ش پرداخته‌‏ام. بی‌طعن و لعن، تك‌‏تك سطرها و کلمات کامنت‌های شما را بهانه كردم براى نوشتن مطلبی تحليلى و روانکاوانه.
فرموده‌‏ای: دیوانه‌ام. نگفتم: خودتی! گفتم: عقلم ناقص است و بدتر از دیوانه‌ام! گفته‌ای: عین گداها ماه به ماه از تاکندی پول توجیبی می‌گیری. جواب داده‌ام: ای هوار مردم! شاهد باشید خواهرم زهرا شیخ‌محمدی اعتراف کرد که ماهی یک بار پیش تاکندی می‌روم. پس کسی نگوید سال به سال پیش پدرت نمی‌روی!
اين كاری که از زمستان به اینور پیش گرفته‌ام، نامش كش‏‌دادنِ جدال و مِراء است؛ امّا اين كجا و آنكه بخواهم با لحن‏ فحّاشان (كه به قول سيد محسن حسينى دامادمان، بلد هم نيستم) الفاظ ركيك بار كنم و جوابِ های را به هوی بدهم.
بارى! بايد به توصیهٔ قرآن و حدیث از جدال دوری کرد. اما برخی كش‌دادن‌های نرم، تحلیلی و سالم از اهانت، از سوی علما و نیز شعرایی چون سعدی مورد استفاده قرار گرفته است.

t.me/shkhs/1729

دوست محقّقی دارم مذهبی و ولایتی و چنانکه حسّ بشریت است، مبتلای حبّ و بغض.
آنقدر که این مدل مسلمانان - شُکر خدا - آب به آسیاب شیطنتم می‌ریزند و به قصد اصلاح به انحرافم می‌کشند، نتانیاهوی مادرمرده برای دینم دندان تیز نکرده!
گو اینکه خوشبختانه دین خودشان هم آسیب‌پذیره. کافیه در مباحثات، بکشونمشون به کوچهٔ بن‌بست و وادارشان ‌کنم غیبت همتاهاشونو بکنن. اینجوری خرمن دینشون به باد میره و نفسی به راحتی میکشم.
ولی اونی که مهمه اینه که از دلِ حرف‌هاشون برای خودم راه‌های دررو و مُجوّز گناه پیدا می‌کنم.
امروز با تریپِ تائب به دوستم که میدونستم سایهٔ رقباشو با تیر میزنه گفتم:
دیگه تصمیممو گرفتم برادر. می‌خوام به اصول بگروم! اما توی اینهمه مدّعی عمّار، کدومو انتخاب کنم؟ یامین‌پور؟ پناهیان؟ رائفی‌پور؟ آقاتهرانی؟
دوستم تیر سه‌شعبه‌ای برداشت تا هم با اونوریا و طیف بی‌دین و ولایت‌ستیز تسویه‌حساب کرده باشه و هم از اینوریا، هم‌دُکانیاشو تأیید نکنه و منو هم متّهم به بدسلیقگی کنه، پشتِ «دل به اسامی خوش نکن و حق را بشناس!» سنگر گرفت و گفت:
«والله چی بگم؟ مطالب ضد و نقیض زیاده؛ خصوصاً در اینترنت. همه دارند حرف می‌زنند. خیلیا هدفشون آدرس‌دادن به سمت خودشونه، نه خدا. وارد این بخش از بازیشون نشو! خودت اهل تعقّل باش! اغلب کسانی که اسمشونو گذاشتند کارشناس، فقط دارند یه سری اطّلاعات بهت میدن. تو بهره‌تو ببر؛ اما رد شو!»
توی دلم گفتم:
عجب! فحش بهشون میدادی بهتر نبود تا اینکه اسمشونو با اونهمه دک و پوز بذاری: دهندهٔ اطلاعات! بابا بعضی از اینا کلاسشون در حدّ «یُبَلِّغونَ رسالاتِ الله»ه؛ چرا شأنشونو تا یک دکّهٔ چُسکی اطلاعات پایین میاری؟ دست کم میگفتی: سعیُهم مشکور. یعنی مستحق یک دستت درد نکنه هم نیستند؟
اما ایول. راه خوبی برای زیرآبی‌رفتن نشونم دادی! در واقع بهم آدرس دادی در این بازار مکّاره که انا الحق می‌زند هر اعتقادی، با همه‌ باشم و با هیچکس ‌نباشم و «ترکیبی بزنم!»
توی راهپیمائی ۲۲ بهمن حضور داشته باشم اما چفیه نندازم تا به جنگ‌طلب هم بگم نه. اهل عبادت باشم اما سکولارانه! روزه‌ای بگیرم که برآیند فتاوی مختلف باشه و دل همهٔ مراجع ذیربط رو به دست بیاره. نماز را با هیئت مخصوص بجا بیارم و ثابت کنم دیندارم و با این کار نظر تریبون‌های زیادی رو که میگن بترسید از عاقبت بی‌ایمانی جلب کنم. از اونور نمازو جوری سختش نکنم که انگار قضیّه برا خودم جدّیه! نه؛ چون سایت‌های بسیاری هم هستند که تبلیغِ بی‌خدائی می‌کنند و میگن حشر و نشر کیلوئی چنده؟ اگه دری به تخته خورد و حرف اونا درست از آب درومد، نباید سر من بیکلاه بمونه. نتیجتاً نمازمو نباید ترک کنم؛ اما باید اونقدر مختصر و پالایش‌شده از مستحبات بجا بیارمش که وقت‌گیر و دردسرساز و قرآن‌گفتنی: «لَکَبیٖرةٌ» نباشه؛ بلکه یک فانِ کوچولو و سبک باشه. موقع اجرا هم تا جائی که بهم نگند مسخره‌شو درآوردی، بدنم رو کش و قوس بدم که نرمش هم کرده باشم و جریان خون رو توی رگ‌هام تسریع کنه.
تازه چربش کنم و اوّل وقت هم بخونم؛ اما نه الزاماً واسهٔ خدا؛ چون در اصلِ وجودش حرف‌های ضد و نقیض زیاده و نمیشه فقط به کتاب شرح تجریدِ اعتقاد و آثار مطهرّی و علّامه بسنده و اعتماد کرد؛ پس منکرین چی؟ اونا پَشمن؟ بهتره هدفم از سروقت‌خوانی نماز، مدیتیشن و تمرین تقویتِ اراده باشه. همینکه در اوجِ دیدن فیلمی که غرق دیدنشم، تا موبایلم اذان میگه، میگم: کات! و بلند میشم مهیّای وضو میشم، کمک شایانی به مصمّم‌بودنم‌ توی زندگی میکنه. گیرم اصل ماجرا روی هوا باشه و معلوم شه چنین فریضه‌ای رو اساساً ازمون نخواستن، باز ضرر نکردم؛ چون از مزایای جانبیش تا تونستم کار کشیدم.
یکی از ائمّه(س) هم به یک منکر معاد گفته بود: «اگه اونور خبری نبود، ما ضرر نمی‌کنیم؛ اما اگه بهشت و جهنّم راست بود، تو دهنت سرویسه.»
این نشون میده: من نباید جوری "دینداریِ پرهزینه" داشته باشم که اگه قیامت، کشک بود، مغبون بشم. بهتره دنبال یک مناسک خفیف و ترجیحاً چندمنظوره باشم. روزهٔ چربی‌سوز بگیرم. اعتکافی برم که کار یوگارو هم بکنه. نماز رو با این نگاه بخونم که انگار سه نوبت ۴ صبح و ۱۲ ظهر و ۶ عصر خودمو مقیّد ‌کردم برم بالای پشت بام با گچ، یک خط روی دیوار بکشم و برگردم پائین. خب این اراده‌مو پولادین میکنه و راحت‌تر میتونم توی مناسباتم با افراد در زندگی عادی اگه حرف ناحقی داشتم، با لجاجت و یکدندگی پاش واستم. چنین نمازی که «تَنهیٰ عن المعروف و تأمُرُ بالفحشاء» هست، لذیذه و برام ناگوار نیست و بدون اینکه خاشع باشم، لصغیرةٌ هستش. در واقع یه «ترکیبی‌زدنِ» عالیه. یه رفتار دینی سکولارانه‌س. اینو از دوست دیندارم که زیرآبزنِ رقباشه، آموختم؛ نه از نتانیاهو!

نظر شما 👈 sapp.ir/rshm

ویرایش قبل: t.me/rSheikh/1690

t.me/rSheikh/1683
دين اسلام پر از دستورات زیباست؛ امّا ظرائفی دارد که دوست‌‏تر دارمش! یکی اينكه شنیدن آزاد است. برای گوش محدوديّت قائل‏ نشده که حق نداری هر چیزی را بشنوی. کافر هم سَم‌پراکنی کرد، بشنو! قرآن مى‌‏گويد: می‌توانید يَستَمِعونَ القول باشيد. سیاستِ درهای باز. فقط نوبت به پیروی كه ‌رسید، محدودّیت شروع می‌شود و بايد ایدهٔ برتر را برگزيد و باقی را کنار نهاد: یَتّبِعونَ أحسَنَه(۱). اما وقتِ شنیدن، چه پناهيان حرف زد چه‏ زيباكلام، چه شيخ حسين انصاريان، چه دكتر سروش، چه هیتلر، چه امام صادق(ع) تو حقّ شنیدن داری. اين نگاهِ باز قرآنى را همیشه دوست داشته‌ام.
شیفتهٔ اين تئوری هم هستم كه ملاكِ‏ قضاوت در اسلام، اصل حرف است؛ نه قائل. اگر يك آدم بى‌‏سروپا گفت: «دو دوتا چهارتا» ازش مى‌‏پذيريم. و اگر آیةالله العظمى گفت: «خورشید مربّع است» نمى‏‌پذيريم. از علی(ع) نقل است: «أُنظُر اِلىٰ ما قال و لاتَنظُر اِلىٰ مَن قال»(۲). ببین چی میگن! نبین کٖی میگه؛ که البته فقط شامل «قول» نیست و «فعل» را هم دربر می‌گیرد. یعنی ملاک، عمل است نه عامل. اگر «سهوالنّبی» سر زد، اسمش همچنان سهو است و اگر رضاشاه دانشگاه ساخت، پسندیده است. خب اینها انسان را به اسلام به عنوان یک مذهبِ منصف و غیر دُگم علاقمند می‌کند.
اما افسوس که وقتی وارد حوزهٔ عمل و رفتار مسلمانان می‌شویم، این تئوری‌ها رعايت‏ نمى‌‏شود. آیا استثنا خورده؟ یا عیب از مسلمانی ماست؟
مگر قرار نشد حرف خوب را از هر کس بپذیریم؟ پس چرا یک شهید مطهّر که از «خدمات ايران به اسلام» مى‌‏گويد و اذعان می‌کند که «ایران، قبل از اسلام هم متمدّن بوده است»(۳) ازش می‌پذيریم؛ اما وقتی عنصرى يا سيستمى كه در آن اندازه مطهّر نيست، مى‌‏آيد براى شهر شيراز «فلكهٔ گاز» طرّاحى مى‏‌كند، سیستم توطئه‌سنج‌‏ ما تحريك مى‏‌شود كه نكند به هدفِ تبليغِ زرتشتى‌‏گرى است؟
آیا نیست جز اینکه آن حسّ اعتماد که به یک فیلسوف دینی و معمّم داریم، باعث می‌‌شود اگر کلامش بوی حمایت از وطن هم بدهد، ذرّه‌ای بدبین نشویم؛ ولی وقتی گوینده یا کُننده مشکوک می‌زند، طرّاحی زیباسازی شهریش هم هدفمند قلمداد می‌شود؟
وقتی کسی در قامت على(ع) به فرماندارش که به مصر گسیلش می‌کند، مى‏‌گويد: آنجا که رفتی، «لاتَنقُضْ سُنّةً صالِحةً عَمِلَ بها صُدورُ هذهِ الأمّة وَ اجتَمَعَتْ بها الأُلفَة»(٤) آیا این حمایت از سنّت‌های وحدت‌بخش باستانی نیست؟ حضرت انگار می‌فرماید:
اى مالك! مصر یک کهن‌بوم و بر است. آداب و رسوم تثبيت‌‏شده‏‌ دارد که مؤسّسش ما نیستیم و برآیند حافظهٔ تاریخی و عُقلایی آن سامان است. لزومی ندارد چون حاکم آن سرزمین شده‌ای، همه چیزش را کُن فیکون کنی و بگویی: از حالا به بعد، هوش و حواستان نه معطوف به بهار طبیعت و نوروز که به‏ «ليلةالقدر» باشد. تقویم‌های جدید منتشر و توزیع کنی که از امسال: «هِىَ اَوّلُ السّنَةِ و آخِرُها»: سال نوی شما مصریان با شب ۱۹ رمضان که بعداً قرار است مولایم علی در آن ضربت بخورد، آغاز می‌شود و با آن پایان می‌پذیرد. اول فروردینتان را بیخیال شوید!
و اگر شهروندان مصری گفتند: «بادا بادا مبارک بادا»ی ما چه می‌شود؟ بهشان بگو: شب قدر هم کم مبارک نیست. و این آیه را برایشان بخوان که: «اِنّا اَنزلناهُ فی ليلةٍ مُبارکة»(۵).
بعد برو در طلبه‌خانه‌هایشان سخنرانی و تحريكشان ‏كن كه چهارشنبه‌سوری را از چشم مردم بیندازند و بگویند: از آتش‌پریدن ربطی به بده‌بستانِ «زردی من از تو، سرخی تو از من!» ندارد و به اصحاب‌الرّس مربوط است. اینسان، قلعِ فرهنگ طاغوتی و تأسیسِ مناسک نو کن!
نه! این خبرها نیست. علی می‌گوید: دست به ترکیب سنّت‌های فولکلور نزن!
وقتی مولا این حرف‌ها را می‌زند، مى‌‏گويیم: ای جان! عجب آقای دموکرات و دارای شرح صدری که مخالف ديكتاتورى است! اما وقتى «اسفندیار رحیم‌مشائی» قریب به همان محتوا بگويد که «به کورش و پاسارگاد ارج می‌نهيم» مى‌‏گوييم: كرامت‏‌تراشى براى خُرده‌فرهنگ‌های غیردینی ممنوع!
وقتى رهبرى مى‌‏فرمايد: «همه در انتخابات شرکت کنند؛ حتی کسانی که نظام را قبول ندارند.»(۶) یا وقتی ایشان خانم‌های بدحجاب را بیرون‌افتاده از جبههٔ دیانت نمی‌داند و صداقت آن‌ها را بر ریاکاران ترجیح می‌دهد و «شيخى به زن فاحشه گفتا مستى» را می‌خواند، به خود می‌بالیم که مقتدایمان نمایندهٔ رأفت‏ اسلامى و منادیِ بازبودنِ همیشگی باب توبه است؛ ولی همین مضمون را وقتی «شیخ حسن روحانى» مى‌‏گويد، می‌‌گوييم: كوتاه آمده‌‏، كم آورده‌‏ و مى‌‏خواهد رأى جمع كند.
چرا رفتار ما در میدان عمل با تئوری‌های اسلام همساز نیست؟
اسلام فرامین زیبائی دارد:
شنیدن آزاد است؛ تبعیّت محدود!
و ملاك قضاوت، گفتار است؛ نه گوینده.
پاورقی:
۱. زمر: ۱۸
۲. غررالحکم، ص ۳۶۱
۳. خدمات متقابل اسلام و ایران، ص ۳۸۳
۴. نهج‌البلاغه، نامۀ ۵۳
۵. دخان: ۳
۶. دیدار با مردم قم، ۹۴/۱۰/۱۹
نظر دهید 👈 t.me/qom44

همۀ ما دوست داریم درست حرف بزنیم و اگر اهل نوشتن هستیم، مطابق اسلوب صحیح بنويسيم. قرآن دو بار به استحکامِ گفتار توصیه می‌کند: قولوا قَولاً سَدیداً. {احزاب: ۷۰} دوستداران خدا هم «شَطَط‌گو» نیستند. {کهف: ۱۴}
بانوی گرامی اسلام حضرت زهرا(س) در خطبۀ فدکیّه اذعان می‌کند که غلط‌گویی در مرامش نیست: «لا اَقولُ ما اَقولُ غَلَطاً».
اما علاوه بر گفتار و نوشتار صحیح، باید سعی کنیم درست بشنويم. اگر پای صحبت ناطقی نشسته‌ایم یا خواننده‌ای می‌خواند، مراقب باشیم کلماتش را به درستی استماع کنیم تا منظورش را آنگونه که درخور است، ملتفت شویم.
یکی از اتّفاقات نابهنجار که مفاهمه را به هم می‌ریزد، «غلط‌شنوی» است. اگر «اَلیم» بگویند و ما «علیم» بشنویم، فاجعه رخ می‌دهد. منظور ناطق «دردناک» است و ما معنای «دانا» در ذهنمان جا گرفته است. این کجا و آن کجا؟
خطرِ غلط‌شنوی در زبان فارسی نسبت به عربی بیشتر است؛ چون حروف «سين‏ و صاد و ث» و نیز «عین و الف» و «غین و قاف» و «ح و ه» و همچنین «ت و ط» در فارسی به یک‌شکل تلفّظ می‌شود. علم تجوید، تدبيری در زبان عربى است تا متكلّم با اختلاف تلفّظ، شنونده را روشن كند كه منظورش «عامر» است نه «آمر».
البتّه مشکل غلط‌شنوی به این آسانی حل نمی‌شود؛ چون دارای اَشکال‌ متعدّدی است. به یاد دارم طفل خردسالی بودم و در رادیوی زمان شاه تعبیر «بزرگ‌ارتشتاران» در وصف محمّدرضا پهلوى بکار می‌رفت؛ يعنى تارندۀ ارتشِ دشمن. من این کلمه را «ارتشداران» مى‌‏شنيدم؛ يعنى دارندۀ ارتشِ میهن!
بعدها که به اشتباهم پی بردم، اوّلش کمی شرمنده شدم؛ ولی با اندکی تأمّل حس کردم این اتّفاق آنقدرها هم فجیع نیست. درست است که کلمه را غلط شنیده‌ام؛ ولی به کمک ذهنم راست و ریسش کرده‌ام. بله! منظور اصلی گوینده درک نشده؛ ولی آنچه شنیدم هم بی‌معنا و بی‌ربط نیست.
به مرور وقتی با موارد دیگری از غلط‌شنوى‏ برخورد کردم، احساس کردم می‌توان با این پدیده کنار آمد و این تهديد را به فرصت تبديل كرد.
برخى از كلمات‏ وقتى غلط شنيده مى‌‏شوند، لايۀ تازه‌ای از كلام متکلّم که شاید خودش هم بدان متفطّن نیست، آشكار مى‌‏شود و ظرفيّت جدیدی از زبان به نمایش در می‌آید كه گرچه مدّنظر گوينده، نويسنده و شاعر نبوده؛ ولی حاصل کار را که با او در میان می‌گذاریم، اغلب ناخرسند که نیست، مسرور هم می‌شود.
اگر گوينده مى‌‏گويد: «صلوات جَلى ختم كن» و ما «صلواتِ جليل» مى‏‌شنويم، خب چه باک؟
اگر «تسویۀ حساب»، «تصفيۀ حساب» به گوش می‌خورد، چه غم؟
چرا اين فرصت را از كلام - حتی کلام خدا - سلب كنيم که خود را گسترش دهد؟ دوست طلبۀ فاضلم سید مصطفی صادقی به شوخی می‌گفت:
«اگر این حقّه‌ که سوار کردی بگیرد، راه برای تفاسیر هردمبیلی‌ات هم که سال‌هاست در پی آنی، باز می‌شود. این توجیه را هم می‌توانی بکنی که وقتی کلام از خدای نامحدود صادر شده، چرا برداشت ما از آن نامحدود نباشد؟!»
سال‌هاست ایدۀ «تکریمِ غلط‌شنوى!» در ذهنم نُضج گرفته است؛ یعنی پاسداشت اتّفاقی که دست کم در حوزهٔ طنز، شکسته‌ایست ‌که ارزد به صد هزار درست.
در صحنه‌ای از فيلم «اخراجى‌‏ها» (مسعود ده‌نمکی، ۱۳۸۶) رزمنده‌‏ها را با این فرمان برای نماز صبح بيدار مى‏‌كنند:
«پاشيد اذونه!»
بازيگر طنز، امین حیایی مى‌‏گويد: «از كدومه؟»
شنیدن «اذونه» (اذان است) به صورت «از اونه» (از آن است) مصداق شیرینِ غلط‌شنوی است.
ِ✍️ غلط‌شنوی در قرآن!
پا را فراتر می‌گذاریم و ردّ این ماجرا را در قرآن پی می‌گیریم. اوّلین بار در دههٔ ۶۰ به حضور این پدیده در مصحف شریف حسّاس شدم. استاد صوت و لحنم محمّدكاظم ندّاف در یکی از جلسات قرآن در قزوین عنوان کرد که اگر در قرائت سورۀ حمد دقّت کافی به عمل نیاید و حروف و کلمات، آنجا که باید بچسبد، مقطّع و جایی که شمرده باید خواند، به هم متصّل شود، اتّفاق بدی می‌افتد: اسامى بُت‏‌هاى متعدّدی از دل سورۀ حمد در می‌آید:
اگر در خوانشِ «الحمد لله ربّ العالمین» بگوییم: «اَلحَمْ/دُلِلْ/لاهِ» واژۀ «دُلِل» که نام بتی است، بیرون می‌زند! نیز:
للهِ رَب (هِرَب). مالكِ يَوم (كِيو). اياكَ نَعبد (كَنَع). اياكَ نَستعين (كَنَس). اهدنا الصّراط (دِنَص).
مطلب جدیدی بود. وقتی با این ذهنیّت سراغ دیگر آیات قرآن رفتم، گاه در ذهنم کلمات تازه و شگفت‌انگیزی منعکس می‌شد که در آن سنوات جرأت ابرازش را نداشتم.
این امر زمانی تشدید شد که در جلساتی شرکت می‌کردم که قاریان سنّتی و پیر، فارسی‌خوانی می‌کردند و مقیّد نبودند سین را از صاد مستقل بشنوانند. لذا به راحتی «اِلى اللهِ المصير» را «الی اللهِ المسير» می‌شنیدم {نور: ۴۲} و می‌دیدم بد هم نیست! چه «بازگشتگاه» معنا شود، چه «مسیر حرکت»، آخرش به خدا ختم می‌شود؛ پس چه غم؟
با تلاوت «هو ربُّ العَرشِ الکریم»، «عرش» را «أرش» می‌شنیدم: خدای کریمی که صاحب عوض‌‏دهی است و خسارت‌ها را جبران می‌کند. {مؤمنون: ۱۱۶}

قاری می‌خواند: «لاتُبطِلوا صَدَقاتِكم بالمَنّ و الأذٰى» {بقره: ۲۶۴} و «اَذٰی» صدای «عزا» می‌داد. ذهنم راست و ریسش می‌کرد که بعد از پرداخت صدقه، ارزش کارتان را با «عزا»گرفتن که وای پولمان رفت، زایل نکنید. قوّت قلبم این بود که در جای دیگر قرآن بعضی از اَعراب ملامت می‌شوند که چرا انفاق‌هایشان را غرامتِ از کف‌رفته می‌پندارند: و مِن الأعرابِ مَن یَتّخِذُ ما یُنفِقُ مَغرَماً. {توبه: ۹۸}
می‌توان محدود به زبان عربی نماند و جلوتر رفت. اگر در دل آیه، صدای فارسی یا انگلیسی شنیدیم، اجازۀ ظهور دهیم. یک فرد تئاتری در تلویزیون می‌گفت: در آیۀ «غُلبتِ الرّوم» می‌توان «روم» را نه نام کشور که واژۀ انگلیسی به معنای اتاق فکر درنظر گرفت!
رضا امیرخانی در رمان «بیوتن» در آیۀ «کُلّ مَن علیها فان» {رحمن: 26} کلمات «مَن» و «فان» را انگلیسی می‌شنود و آن را «برای هر انسانی تفریحی گذاشتیم» ترجمه می‌کند!
من = man
فان = fun
«لا اُقسم بِهذا البَلد» در یک آتمسفر طنز که مجوّزش را هم از آیةالله سبحانی گرفتیم، می‌تواند در مورد شاگرد زرنگ بکار رود: قسم به اين فردِ بلد كه از مطالعه کم نگذاشته!
آیۀ ۲۴ سورۀ تکویر: «وَ ما هُو عَلى الغيبِ بِضَنين». که «بِظَنين» و «بزنين!» شنيده مى‌‏شود؛ اولی عربی است. رابطه بین «غيب» و «ظنّ» هم در جاى ديگر قرآن هست: الّذین یَظُنّون اَنّهم مُلاقوا ربّهِم. باورمندان به غیب، ظن به ملاقات با خدا دارند. {بقره: ۴۶}
اما «بزنین» فارسی. خدا به عرب‌ها می‌گوید: «رَجماً بالغيب» نكنيد و تیر به تاریکی نیندازید و آهسته به فارس‌ها مى‌‏گويد:
«شما را نگفتم که. شما بزنين!» شاعرگفتنی: کنم هر شب دعایی کز دلم بیرون رود مهرش - ولى آهسته مى‏‌گويم خدايا بى‌‏اثر باشد!
«اليهِ مَتاب» {رعد: ۳۰}. به سویش تاب نخور! پرتو نیفکن!
صبغةالله {بقره: ۱۳۸} را سبقت‌الله شنيدن و آن را به سبقت مکر و خدعۀ خدا بر دیگر مکرها و خدعه‌ها پیونددادن.
✍️ غلط‌شنوی در احادیث و ادعیۀ منقول از اهلبیت(ع)
دعاى شعبانيه: «وَ اعمُر قلبى بِطاعتِك» قلبم را به طاعتت آباد کن! كه «وَ أمُر» شنيده مى‏‌شود: قلبم را به طاعتت امر کن!
حدیث قدسی: «خلقتُ الخلق لِكَى أُعرف». خلق را آفریدم تا شناخته شوم. «كى» در فارسی معنای «چه وقت» می‌دهد: آفریدمشان ببینم کی شناخته مى‌‏شوم!
دعاى ندبه: «عَزيزٌ علَىّ أن أرَى الخلقَ و لا تُرى» بر من گران است كه خلق را ببينم و نه تو را! که اگر «تُرى» را «تو را» بشنویم، یعنی بر من سخت است خلق را ببینم نه تو را!
اگر در زمان غيبت هزينه كرديم و «اَينَ بقیةالله» را بنر کردیم، بعد از ظهور هم قابل استفاده است؛ کافیست «اَينَ» را «ايٖن» (اسم اشاره) بخوانيم!
دوست طلبه‌ام شیخ کریم عسکری در دهۀ ۷۰ در قزوین از «دف و نى» (نام آلبوم موسیقی) به غلط صداى «دَفِّنّى» مى‌‏شنيد.
✍️ غلط‌شنوی در اشعار
اگر شاعر تعمّد دارد واژهٔ دوم شنيده شود، نامش «اِغرا به جهل» و «ايهامِ تناسب» است. غلط‌شنوی اعم از آن است.
در کلمۀ «دختر بدرالدُّجٰى» کلمۀ «دُجٰى» را «دو جا» می‌شنويم. قریب به یقین شاعر در پس ذهنش اين غلط‌شنوى بوده كه گفته: «دختر بدرالدّجٰی امشب سه جا دارد عزا».
از حافظ: «تا به گيسوى تو دست ناسزايان كم رسد» كه «تا به گیسوی» به غلط «تاب گيسوى» شنیده می‌شود.
نیز: «حافظ! از آب زندگى شعر تو داد شربتم‏» که «از آب زندگى» را می‌توان «عذابِ زندگى» شنید و تناسبی است بین عذب و فرات و آب و شربت.
«روزه دارم من و افطارم از آن لعل لب است» از شاطر عبّاس صبوحى که «افطارم از آن» را به غلط می‌توان «رمضان» شنيد.
«يارم به يك لا پيرهن خوابيده زيرِ نسترن» كه شجريان در نوار دلشدگان می‌خواند و «نسترن» را «بسترم» مى‌‏شنيدم!
در سرود معروف ای ایران «برگو بی‌مهر تو چون کنم؟» را «در گونی مهر تو چون کنم؟» می‌شنیدم.
حافظ: گل در بر و می در کف و معشوق بکامست. «بکام» بازیگر فوتبال!
از سعدی: «هر كه با يار آشنا شد "گو/ز" خود بيگانه باش!»
زنده‌یاد سيد حسن حسينى در دهۀ ۶۰ شعر طنزی ساخت در وصف «محمدعلی زم» که در بیتی از آن داشت: «بگو/زم»
بنده با تکیه به «غلط‌شنوی» اشعاری نوشته‌ام؛ از جمله در بهمن ۹۴:
تو ساكِ غم برى از اين طرف به آنسو هِى‏
به زير چرخ قطارِ زمان هلاك شوى‏
ز غمْ برى شوى ار بعدِ «قنبرى» با شيخ
‏سوار واگن ترياك و سكس و ساك شوى‏
«غم بری» به غلط «قنبری» شنیده می‌شود. نیز:
گفت اعرابى به بنده توى نت:
چت كنى بذلت نمايم سى قِران‏
گاومان زاييد شيخا! زود باش
آصفم! خر بر مسيرِ صيغه ران‏!
«سی قران» و «صيغه ران» هر یک به جای دیگری شنیده می‌شود.
جمع‌‏بندى‏: غلط‌شنوی می‌تواند تولیدکنندۀ الفاظ معناداری باشد که مراد متکلّم نیست. همۀ ما دوست داریم درست حرف بزنیم، درست بنويسيم و درست بشنويم، اما دست کم در فضای طنز می‌توان به پدیدۀ غلط‌شنوی که باعث گسترش زبان و تولید محتوای ذوقمندانه می‌شود، مجال بروز داد.
نظر دهید 👈 t.me/qom44

t.me/shkhs/1665
«چرا كامنت‌‏هاى خارج از نزاكت كاربران علیه خودت را منتشر مى‌‏كنی؛ یا شیخ؟»
این سؤال را بارها خوانندگان کانالم به‌صورت خصوصی از من پرسیده‌اند. در دهۀ ۷۰ و ۸۰ هم که در وبلاگ‌هایم در پرشین‌بلاگ و بلاگفا فعّالیّت داشتم، ماجرا به همین شکل بود.
اما به راستی هدف من چیست؟ خودزنی؟ فرار به جلو؟ ریاضت‌کشیدن با تازیانۀ ملامت‌شنیدن؟ ارائۀ یک شخصیّت شوریده‌احوال و فارغ از مقتضیاتِ زیستن در جامعۀ آبرومحور ایران و مخصوصاً قم؟
اینها البته هست. اما انگیزهٔ کنونیم اين است كه پای افراد گریزپا را که سایه‌ام را با تیر می‌زنند، به دنیایم باز کنم و منتقدينم را ولو به شوقِ خواندن كامنت‌‏های فضاحت‌بار به كانالم بکشم؛ تا به خيال خود با خواندن نقدهاى فحّاشانه كه عليه من ابراز مى‏‌شود، خاطرشان را تسلّی ‏دهند؛ غافل از آنكه به هر حال در زمين منند!
كانالم می‌تواند تمیزتر و فقط حاوى مطالب خودم باشد. وقتی اینهمه براى‏ نگارش و ويرايش مطالبم وقت مى‏‌گذارم، چرا چنین نباشد؟ ولى بدا که خیلی‌ها با من حال نمی‌کنند و شمار اعضايم به نسبت فعّالیّتم کم است. پس مجبورم برای جذب مشتری دنبال راه‌های شیطنت‌آمیز باشم.
خواهرزاده‏‌ام «سيد حميد حسينى» از کسانی است که در اين چهار سال كه از افتتاح كانال «آرشيو شيخ» t.me/rSheikh مى‌‏گذرد، بارها عضوش كرده‌‏ام و لِفت داده است. در هفته‏‌هاى اخير كه مخاصمهٔ اينترنتى با خواهرم زهرا شيخ‌محمّدى‏ بالا گرفت، در کمال تعجّب، سید حميد با پاى خود وارد صفحه‌ام شد!
چند روز پیش که در مجلس ترحيم مادربزرگش در نیروگاه قم دیدمش، با لحن طعنه‏‌آميزى ابراز كرد كه‏ بابت كامنت شيخ هادى تاکندی كه حرف‏‌هاى مرا «اراجيف» خوانده، حسابى خنديده است!
حميد صدایش را در نیاورد كه آيا مطالب طولانى و نفس‌گیر مرا هم در پاسخ به خواهرم مطالعه می‌کند یا خیر؟ تنها با لحن تحریک‌آمیزی گفت: خاله زهرا طوری رَب و رُب شما را با اعتراضش قاطی کرده که به این راحتی ول‌کن معامله نیستی!
آیا حميد خبر ندارد که تمام این اعتراضات را بالاخره در كانال من می‌خوانَد؟ يعنى فضايى ساخته‌‏ام كه رقبا و منتقدينم براى شنيدن حرف‏‌هايى كه عليه من زده مى‏‌شود هم باید وارد زمین بازی من شوند.
البته حنایم نزد بعضی‌ها رنگ ندارد:
خواهرزادۀ دیگرم «جواد مرادی» که رشتهٔ مدیریّت خوانده و سن و تجربه‌اش از دیگر خواهرزاده‌ها بیشتر است، در یک جلسهٔ خانوادگی که همه از بنده گله‌مند بودند و می‌گفتند: «هر چیزی حتی در نقد آقا رضا بهش میگیم، به جای اینکه باعث تغییر و حتی شرمندگیش شود، یادداشت و اینور و آنور نقل و داستانش می‌کند و آخرش هم باز ما بَدِه می‌شویم» گفت:
«خب تقصیر خودتان است! باید بی‌آنکه به دائی رضا بی‌احترامی کنید، به هیچ‌وجه باهاش وارد پینگ‌پونگ نشوید. (به من رو کرد و گفت:) جسارت نشود! به "جُرج برنارد شاو" منسوب است این جمله:
I learned long ago never to wrestle with pigs. You both get dirty and the pig likes it.
یعنی: من خیلی وقت پیش یاد گرفتم که هرگز با خوک کُشتی نگیرم. هر دو گِلی می‌شوید؛ ولی خوک از گِلی‌شدن لذّت می‌برد!»
جواد خودش طوری برنامه‌ریزی کرد که وارد بازی‌های من نشود. تا امروز به هیچ بهانه‌ نتوانسته‌ام وارد کانال تلگرامی‌اش کنم و نگذاشت حرف‌هایش را سوژه و گِلی‌اش کنم. تدابیر مدیریّتی‌ نجاتش داده است؛ تدابیری که با کمی دقت می‌بینیم که مبنای قرآنی دارد. ببینید: اگر جاهلى در خيابان گيرتان‏ انداخت و خطاب كرد: «هوى!» و شما گفتید: «هو توی کلاهت!» حتى اگر جوابِ دندان‏‌شكنی به او داده باشید، در زمين او بازى كرده‌‏اید و بازنده‌اید. قرآن توصيه مى‌‏كند:
اگر نادان به تو خطاب كرد: «هاى!» تو بگو: «سلام!» يعنى من اهانتت را بی‌جواب نمی‌گذارم؛ ولى در زمينت هم بازى نمى‌‏كنم!
سلام، شروعِ یک بازى تازه است! وقتی به جاهل سلام می‌دهی، اگر جواب نداد، کم آورده. اگر سلامت را به سُخره گرفت، در زمین تو بازی کرده. اگر گفت: "علیک السّلام" آدم شده! در هر حال برنده تویی!
شايد يك تفسيرِ آيهٔ «اِذا خاطَبَهُم‏ُ الجاهِلونَ قالوا سَلاماً» (فرقان: ۶۳) همين باشد.
اگر دختر خيابان انقلاب با حركت نمادین و ابداعيش با حجاب‏ مخالف كرد، بدترين پاسخ اين است كه جوان انقلابى ما بالاى پست برق برود و پرچم جمهورى اسلامى دست‏ بگيرد. اين جواب، كوبنده هم باشد، بازى در زمين حريف است.
می‌ماند اینکه برای رَجَزسازی پیامبر در یکی از جنگ‌ها بر وزن و قافیۀ رجز دشمن، باید توجیه جور کرد که چرا کفّار گفتند: اُعلُ هُبَل. پیامبر فرمود: شما هم مشابه‌سازی کنید که: أللهُ أعلی و أجَل.
آیا این بازی در زمین حریف نیست؟
شیخ در كانالش نقدها و كامنت‌‏هاى دور از نزاكت كاربران را منتشر مى‌‏كند تا دشمنان گریزپایش هم عضو شوند و به شوق خواندن نقدهايى‏ كه عليه او ابراز مى‌‏شود، در زمينش حضور داشته باشند! ۹۷/۲/۱
نظر دهيد 👈 t.me/qom44

t.me/rSheikh/1662
اگر #قرآن به دریا قابل تشبیه باشد، تنها تابلوى خطری که در ساحلش نصب شده، این است: «در این مکان تفسير به رأى ممنوع!»
قرآن از نگاه #علی(ع) در خطبهٔ ۱۸ نهج‌البلاغه دارای عجائب و غرائب بى‌‏پايان است: لا تَفْنٰى عَجائِبُهُ وَ لا تَنْقَضٖى غَرائِبُهُ‏. چونان لُجّه‌ای پرژرفاست و البته فریبنده. آیات متشابه قرآن و معانی تودرتویش اگر بدون آشنایی با ادوات لازم تفسیر شود، هدایتگر که نیست‏،‌ گمراه هم می‌کند. «تفسير به رأى» تن‌سپردن به اقيانوسِ‏ قرآن بی‌مهارتِ شناست و به غرق‌‏شدن می‌انجامد.
برای معناگیری از مُصحف شریف بايد توانائی‏‌هاى متعدّدى داشت که از آن جمله است علم صرف و نحو، معانی و بیان و وقوف به شأن نزول‌ها و حوصلهٔ فحص در آراى ديگر مفسّرين.
مفسّر مجاز نیست با اتّکا به اوهام خویش آیۀ «فلا أُقسِمُ بِمَواقعِ النّجوم» را تفسير كند. باید به جای راه‌دادن به احتمالات، پژوهشِ جامع کند که منظور از «جایگاه ستارگان» چیست که خدا قَسَم‌خوردن به آن را اینقدر مهم دانسته و گفته: «وَ اِنَّه لَقَسَمٌ لو تَعلَمونَ عظیم».
اما کنار دریا تفریحات ديگرى هم مى‌‏توان داشت که خطرِ چمیدن را ندارد: نشستن و هندوانه‌خوردن!
در ساحلِ قرآن هم ذوق‌ورزی‌هايى مى‏‌توان کرد كه به اندازهٔ «تفسير به‏ رأى» خطرناك نيست. مرادم استفادۀ تفنّنی و طنزآمیز از قرآن است.
افرادی در طول تاریخ در محاوراتِ يوميّه‌ از قرآن مبتکرانه بهره برده‌اند. «فضّه» خادمهٔ زهرای مرضیّه(س) در بازۀ زمانی ۲۰ سال، همهٔ حرف‏‌ها و جواب‌‏هايش با قرآن بود! از او پرسيدند: غذا ميل دارى؟ آیۀ ۸ سورۀ زُخرف را خواند:
«و ما جَعَلْناهُم جَسَداً لا يَأكُلونَ الطّعام».
ما آنان را پيكرهايى كه غذا نخورند، قرار نداديم.
فهميدند ميل دارد!
شأن نزول آيه، پيامبران هستند. قرآن می‌گوید: جسم پیامبران محتاج غذاست. فضّه آن را در مورد خودش استفاده کرد. همینکه آیه شامل مضمونِ «احتیاج به غذا»ست و یک گرسنه با تلاوت آن می‌تواند نیازش را به سایرین اعلام کند، کافی است. سختگیری‌های تفسیری اینجا جا ندارد. مثال دیگر:
يك بار آیةالله شیخ جعفر سبحانى درس خارج مى‌‏فرمود. يكى از طلاّب اشكال‏ بیجايى كرد. استاد گفت:
«بگذار درس را ادامه دهیم! قَسم به ابروان ناپيوسته‌‏ات وقت نداريم! » بعد كه ديد طلبه رها نمى‌‏كند، گفت:
«و اِنّه لقَسَمٌ‏ لو تَعلَمونَ عَظيم. وقتى قسَمِ به اين بزرگى خوردم، كوتاه بيا!»
استاد وانمود كرد ضميرِ «اِنّه» در آيهٔ ۷۶ سورهٔ قيامة به ابروهاى شاگرد راجع است و با این کار کنایه‌ای هم بارش کرد که ساکت نشوی، نادانی!
این اشكال بیجاست كه چرا مرجع ضمیر را از حالت اصلیش (جايگاه ستارگان) به چیز سطح پایینی منحرف کرده‌اید؛ چون هدف، تفسیر جدّی نیست؛ یک خوشمزه‌گی است که انجام آن توسط یک مجتهد، مجوّزی است که نشان می‌دهد شأن کتاب آسمانی با این کار پایین نمی‌آید. حتی دانستنِ شأن نزول‏ آیه و تحقيق در آراى مفسّرين در اینگونه موارد ضروری نیست. مؤانست با آیات قرآن و قوهٔ تداعی معانی لازم دارد و سرِ سوزن ذوق هنری و البته جسارت.
نگارنده نمونه‌های متعدّدی از این مطایباتِ قرآنی ساخته‌ام که به نظرم در یک فضای کنترل‌شده با لحاظ همۀ جوانب، قابلیّت اجرای «استندآپ‌کمدی» هم دارد و حتی روحانی عمامه‌به‌سر می‌تواند در یک «خندوانۀ حوزوی» اجرایش کند.
مدل طنزها گوناگون است: گاه مُبتنی بر «غلط‌شنوی» است. کلمۀ «بِضَنین» (سورۀ تکویر: ۲۴) را شاید به خطا «بزنین!» (واژۀ فارسی) بشنویم و همین می‌تواند سوژۀ جوک باشد!
بعضاً موقعیّت «پَ.نَ.پَ» را می‌سازد؛ مثل «اِنّ اللهَ لایَستَحیٖی أَن یَضرِبَ مَثَلاً ما بَعوضَةً» (بقره: ۲۵)
- منِ خدا ابا ندارم به مگس و حتی حشرۀ دیگر مثال بزنم.
- ریزتر منظورتونه دیگه آخدا؟
- پ.ن.پ فَمافوقَها! خب معلومه که ماتحتَها و ریزتر از مگس مثل پشه منظورمه!
برخی طنزها در دل داستان‌های قرآنی تولید می‌شود؛ مثلاً وقتی مریم(س) بدون ازدواج، باردارِ عیسی(ع) شد، نگران بود مردم شکم برآمده‌اش را ببینند و حرف درآورند. خدا راه نشان داد که:
هر کس را سر راهت دیدی «قولٖی اِنّی نَذَرتُ للرّحمنِ صَوماً». بگو روزۀ سکوت گرفته‌ام تا مجبور به توضیح نباشی؛ خلاص! (مریم: ۲۶). من کاتب‌الحروف این شوخی را افزودم که مریم گفت:
«وا! اگر حرف بزنم که روزۀ سکوتم باطل می‌شه!»
این ایدهٔ آخر را با دوست طلبۀ فاضلی در میان نهادم. گفت:
«اگر آرای دیگر مفسّرین را دیده و پژوهش جامع کرده بودی، می‌دیدی اینجا "قُولٖی" معنای "بگو" نمی‌دهد؛ بلکه رساندن منظور با ایما و اشاره مراد است.»
نقد این دوست، عالمانه بود؛ ولی یک لطیفه را خراب کرد. قصد من شناكردن نبود که لازم باشد مرا از آن بترساند. یک هندوانه‏‌خوردن در ساحل قرآن مقصود بود. سید مصطفی صادقی فراموش کرده بود که در مواجهه با قرآن، فقط «تفسير به‏ رأى» ممنوع است! ۹۷/۱/۳۱
نظر دهید 👈 t.me/qom44

یکی از بستگان نزدیک در هفته‌های اخیر بابت فحاشیهای اینستاگرامی در ذیل کلیپ «تاکندی و حکومت صفی» مرا مورد فحاشی قرار دادند. حتی خصوصی گفتند همینو میخواستی که به آقاجون (تاکندی) و مادر و خواهرت فحش ناموسی بدهند؟ در جواب باید گفت: چرا فقط آنها را میبینی؟ کامنت بالا را بخوان. طرف میگه برای مادرت درود فرستادم. اینم ببین!

لینک کامنت بالا: اینجا

لینک پستی که مطلب را زیرش کامنت کرده: اینجا